1 TÜRKİYE MOBİLYA MECLİSİ SEKTÖR RAPORU 2014 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE MOBİLYA SANAYİ MECLİSİ Aralık 2014 2 ÖNSÖZ Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türk özel sektörünün çatı örgütü sıfatı ile özel sektörümüzün ihtiyaçları doğrultusunda çalışmalar yürütmüş, sorunlarına çözüm aramış ve özel sektörün istikrarlı bir biçimde gelişimine katkıda bulunmuştur. Sektörlerimize daha kapsamlı hizmet sunulması ihtiyacı doğrultusunda ve bu hizmetlerin geliştirilmesi perspektifinde 18 Mayıs 2004 tarih ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 57’nci maddesine dayanılarak “Türkiye Sektör Meclislerinin Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği” hazırlanmıştır. 12 Şubat 2005 tarih ve 25725 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmeliğimize istinaden Birliğimiz şemsiyesi altında 52 adet Türkiye Sektör Meclisi oluşturulmuştur. Türkiye Sektör Meclisleri Temmuz 2006 tarihinden bu yana faaliyetlerine devam etmektedir. Bu süreçte varolan ihtiyaç ve sektörden gelen talep üzerine meclis sayısı 60 olmuştur. Türkiye Sektör Meclisleri, sektörün tüm ilgilileri taraflarını bünyesine alan entegre yapısıyla, yerel olduğu kadar uluslararası nitelik taşıyan sektörel bir bakış açısıyla ve bugünün yanında geleceği kuşatan strateji ve vizyonuyla, dünyadaki benzer örneklerinden daha kapsamlı hizmetler sunmaya yönelmiş bir yapıdır; sektörümüze ve ekonomimize büyük faydalar sağlama potansiyeli taşıyan önemli bir oluşumdur. Meclisler, firmaların, sektörel kuruluşların ve ilgili kamu kurumlarının üst düzey yöneticileri ile temsilcilerini bünyesine katan önemli bir buluşma noktasıdır. Türkiye Sektör Meclisleri, yelpazesi içine aldığı tüm ekonomik sektörler için radikal bir adımı temsil etmektedir. Sektörel kurum ve kuruluşların tek bir çatı altında toplanabilmesi, sorunların çözümü ve sektörlerimizin ülke ekonomisine katkılarının artırılması yolunda önemli bir taahhüdün göstergesidir. Meclis içerisinde sağlanan birlik ve beraberlik ortamı, ortak görüşlerin oluşturulmasına ve ortak kararların alınmasına imkân sağlamıştır. Ortak kararlar doğrultusunda başlatılan girişimlerden ilgili merciler nezdinde daha olumlu sonuçlar alınmaktadır. Bu sektörel yapılanma ile kamu-özel sektör ortaklığının etkin biçimde hayata geçirilebileceği sağlam bir zemin oluşturulmuştur. Meclis faaliyetleri çerçevesinde, meclis çalışmalarından daha fazla verimin alınabilmesi, farklı görüş ve düşüncelerin uyumlaştırılması, tutarlılık sağlanması, sektörün mevcut durumu ve geleceğe yönelik beklentileri konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla meclislerimiz tarafından sektör raporları hazırlanmıştır. Hazırlanan sektör raporunun sektörel politika ve stratejilerin oluşturulması, geleceğe yönelik projeksiyonlara ve piyasa araştırmalarına ışık tutması açısından faydalı olacağı düşüncesiyle sektörümüze, camiamıza ve ilgililere hayırlı olmasını dilerim. M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU Başkan 3 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Türkiye mobilya endüstrisi, geleneksel atölye tipi küçük ölçekli işletmelerle birlikte son yirmi yılda, orta ve büyük ölçekli işletmelerin katılımıyla bilgi ve sermaye ağırlıklı imalat kolu olmuştur. Sektör hızlı gelişim ve değişim sürecinde olup bugün markası, üretim kapasitesi, ürün kalitesi, küçük – büyük ölçekli işletmeleri, coğrafi konumu, ülkenin genel büyüme yönlü politikası, genç nüfusu, kişi başına düşen milli gelirin iyileşmesi gibi faktörler doğrultusunda iç ve dış pazarlarda anlamlı potansiyel arz etmektedir. Sektörde ulusal örgütlenmemiz yaklaşık 15 sene önce başlamış ve TOBB bünyesinde çok güçlü bir yapı kurulmuştur. TOBB tarafından görevlendirildiğimiz 9. Kalkınma Planı’nda sektörümüz ‘Ağaç ürünleri ve Mobilya Sektörü’ başlığı ile ilk kez anılmış, 10. Kalkınma Planında ise bağımsız mobilya sektörü adına rapor hazırlanmıştır. 2006 yılına kadar ağaç işleri sektöründe alt sektör olarak yer alan mobilya sektörümüz ilk olarak, yine Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından ana sektör olarak tanımlanmıştır. Bugün ülkemizde TOBB Başkanı Sayın M. Rifat Hisarcıklıoğlu’nun girişimleri ile önemsenen bir sektör haline gelmiştir. Oluşturulan 60 sektör meclisinden birisi ‘Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi’ olmuştur. TOBB tarafından son yıllarda yayınlanan Türkçe ve İngilizce sektör raporları mobilya sektörünün yurt içi ve yurt dışı tanıtımlarına hizmet etmektedir. Diğer taraftan çok sayıda dernek, mobilya sektöründe faaliyet göstermekte olup 2014’te kurulan Türkiye mobilya federasyonu, sektörümüzün hizmet ağına eklenmiştir. Sektörümüz bugün yaklaşık 7,2 milyar dolar üretim hacmi ile 203 ülkeye 2,2 milyar dolar ihracat, 110 ülkeden 968 milyon dolar ithalat yapan ve 2001’den beri sürekli artan ihracat değeri ile dış ticaret açığı vermeyen Türkiye ve dünya pazarında sayılı sektörlerden birisi olmuştur. Sektörümüz, 2023 yılı için 25 milyar dolar üretim ve 10 milyar dolar ihracat beklentisi ile dünya mobilya ihracatında ilk 10, Avrupa’nın ise ilk 5 büyük mobilya ihracatçısı konumuna yükselmeyi hedeflemektedir. Sektörümüz için hazırladığımız ve güncel bilgilere yer verdiğimiz bu raporun hazırlanmasında bizi teşvik eden başta Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Sayın Rifat Hisarcıklıoğlu, sektörümüzün saygın temsilcilerine ve bu raporu hazırlayan sayın Doç. Dr. Hamza ÇINAR’a teşekkür ederim. Saygılarımla, Davut DOĞAN Mobilya Ürünleri Meclis Başkanı 4 İÇİNDEKİLER Tablolar listesi ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 Şekiller Listesi ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 Kısaltmalar ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 7 DIŞ TİCARET SINIFLAMALARI ……………………………………………………………………………………………………… 9 SITC KODU- Ürün Tanımı …………………………………………………………………………………………………………… 10 NACE – Ürün Tanımı …………………………………………………………………………………………………………………. GTİP KODU – Ürün Tanımı …………………………………………………………………………………………………………. 10 1. SEKTÖRÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ………………………………………………………..……….. 1.1. Girişim/İşyeri Sayısı ve İstihdam ………………………………………………………..…………………………….. 1.2. Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı ……………………………………………………………………………….. 1.3. Mobilya Üretim ve Tüketim ……………………………………………………………………………………………….. 1.4. Kapasite Kullanımı………………………………………………………………………………………………………………… 1.5. Sektörde ARGE ve Teknoloji Faaliyetleri 1.6. Türkiye İhracat ve İthalatı…………………………………………………………………………………………………….. 1.7. Dış Ticaret Dengesi………………………………………………………………………………………………………………. 2. SEKTÖRÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU…………………….…………………………………………………… 2.1. Dünya Mobilya Üretimi………………………………………………………………………………………………………. 2.2. Dünya Mobilya Tüketimi……………………………………………………………………………………………………… 2.3. Dünya Mobilya Üretim ve Tüketim Dengesi....... 2.4. Dünya Mobilya Ticareti 2.4.1. Dünya Mobilya İhracatı………………………………………………………………………………………………….. 2.4.2. Dünya Mobilya İthalatı……………………………………………………………………………………………………… 2.5. Dünya Mobilya Pazarında Türkiye’nin Konumu …………………………………………………………………… 3. SEKTÖRÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI……………………………………………………………………… 3.1. Kronik Sorunlar………………………………………………………………………………………………………………….. 3.1.1. Haksız rekabet………………………………………………………………………………………………………………… 3.1.2. Maliyet artırıcı kamusal yükler ………………………………………………………………………………………. 3.1.3. Sektörde yaşanan yerli hammadde sıkıntısı …………………………………………………………………… 3.1.4. Mesleki Eğitim………………………………………………………………………………………………………………….. 3.1.1. Kalifiye işgücü (okullar) ……………………………………………………………………………………………………. 3.1.2. Kalifiye işgücü (çalışanlar) ………………………………………………………………………………………………… 3.1.3. Kalifiye işgücü (yöneticiler) ……………………………………………………………………………………………… 3.1.4. Lojistik destek sorunu (Navlun) ………………………………………………………………………………………. 3.2. Güncel Yeni Sorunlar ve Çözüm önerileri ……………………………………………………………………………. 3.2.1. Dış Pazar ……………………………………………………………………………………………………………………… 3.2.2. Gümrüklerde yaşanan güncel sorunlar …………………………………………………………………………. 3.2.3. Komşulara yönelik ticarette yaşanan sorunlar ……………………………………………………………… 3.2.4. Ulaşım/Taşımacılık sorunları ………………………………………………………………………………………… 3.2.5. İç Pazar ……………………………………………………………………………………………………………………….. 3.3. Sektörün diğer sorunları ……………………………………………………………………………………………………. 4. GZFTANALİZİ VE REKABET GÜCÜ DEĞERLENDİRMESİ………………………………………………………….. 4.1. Çevre Analizi………………………………………………………………………………………………………………………… 4.2. Sektörün Rekabet Analizi……………………………………………………………………………………………….. 5. YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ İLE BÖLGESEL TEŞVİK VE YARDIMLAR………………………. 6. SEKTÖRDE YENİ YÖNELİMLER……………………………………………………………………………………………… 7. SEKTÖRÜN AB UYUM SÜRECİNDE GELDİĞİ NOKTA, KARŞILAŞTIKLARI UYUM SORUNLARI…… 8. GENEL DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………………………………………….. 12 13 15 16 17 22 23 23 24 25 27 28 28 28 30 30 31 31 32 33 34 34 35 35 36 39 39 40 40 41 42 44 45 46 50 52 54 5 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1.1a. İşyeri sayısı ve istihdam…………………………………………………………………………….. 10 Tablo 1.1b. Alt gruplara göre girişim sayısı…………………………………………………………………… 11 Tablo 1.1c. Alt gruplara göre istihdam sayısı ……………………………………………………………… 12 Tablo 1.1d. İllere göre ilk ve son 10, işyeri sayısı ve istihdam ……………………………………… 13 Tablo 1.2. Yıllar itibariyle Türkiye mobilya üretimi …………………………………………………… 15 Tablo 1.3. Mobilya tüketimi ve üretimle ilişkilendirilmesi ………………………………………… 15 Tablo 1.4. Alınan konut yapı ruhsatları …………………………………………………………………….. 16 Tablo 1.5. İllere göre ofis işyeri binaları için alınan yapı ruhsatları …………………………… 17 Tablo 1.6. Mobilya imalatı kapasite kullanım oranları………………………………….……………. 18 Tablo 1.7. Araştırma geliştirme göstergeleri, istihdam …………………………………………….. 19 Tablo 1.8. Araştırma geliştirme göstergeleri, harcamalar ………………………………………… 19 Tablo 1.9. Mobilya imalatından alınan patent, marka ve tasarım tescil sayıları ………… 20 Tablo 1.10. Ürün gruplarına göre Türkiye mobilya ihracatı ………………………………………… 20 Tablo 1.11a. Ülkelere göre Türkiye mobilya ihracatı ……………………………………………………. 21 Tablo 1.11b. Arap ülkelere Türkiye mobilya ihracatı, bu ülkelerin mobilya ithalatı ve Türkiye’nin aldığı pay ………………………………………………………………………………. 22 Tablo 1.11c. Yakın çevre komşulara toplam Türkiye mobilya ihracat, bu ülkelerin mobilya ithalatı ve Türkiye’nin aldığı pay …………………………………………………… 23 Tablo 1.12. Ürün gruplarına göre Türkiye mobilya ithalatı …………………………………………. 24 Tablo 1.13. Ülkelere göre Türkiye mobilya ithalatı …………………………………………………….. 25 Tablo 1.14. Türkiye mobilya sanayi dış ticaret dengesi ………………………………………………. 26 Tablo 2.1. Dünya mobilya üretim ve tüketimi …………………………………………………………… 28 Tablo 2.2. Ülkelere göre Dünya mobilya üretimi ve tüketimi …………………………………… 28 Tablo 2.3. Ürün gruplarına göre Dünya mobilya ihracatı …………………………………………. 32 Tablo 2.4 GTİP 4’lü Ürün Grubuna göre Dünya mobilya ihracatı ve Türkiye’nin pozisyonu ……………………………………………………………………………………………….. 33 Tablo 2.5. Ürün gruplarına göre Dünya mobilya ithalatı …………………………………………… 34 Tablo 2.6. GTİP 4’lü ürün grubuna göre Dünya mobilya ithalatı ve Türkiye’nin pozisyonu ……………………………………………………………………………………………….. 35 Tablo 2.7. Türkiye’nin Dünyada aldığı ihracat-ithalat payı ………………………………………… 36 Tablo 2.8. Türkiye’nin Dünyada aldığı üretim-tüketim payı ……………………………………… 36 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. 1. Alt gruplara göre girişim sayısı ve genel imalata oranı ………………………………. 11 Şekil 1.2. Mobilya sektöründe istihdam ………………………………………………………………….. 12 Şekil 1.3. Mobilya Değiştirme Sıklığı ……………………………………………………………………….. 16 Şekil 1.4. Kapasite oranları …………………………………………………………………………………….. 18 Şekil 1.5. Türkiye mobilya dış ticaret dengesi………………………………………………………….. 26 Şekil 1.6. Türkiye mobilya cari açık trendi ………………………………………………………………. 27 Şekil 2.1. Dünya mobilya üretimi ve ülkelere göre dağılımı ……………………………………. 29 Şekil 2.2. Dünya mobilya tüketimi ve ülkelere göre dağılımı …………………………………… 30 Şekil 2.3. Dünya mobilya üretim tüketim dengesi …………………………………………………… 31 Şekil 2.4. Dünya mobilya ihracat ve ithalat grafiği …………………………………………………… 31 Şekil 2.5. Dünya mobilya ticaretinde Türkiye payı …………………………………………………… 37 Şekil 4.1. GZFT/SWOT Analizi………………………………………………………………………………….. 45 Şekil 4.2. Mobilya imalat sanayinde rekabet parametreleri ……………………………………. 47 6 KISALTMALAR AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri AR-GE Araştırma Geliştirme ATR Dolaşım Belgesi (Movement Certificate) B.A.E Birleşik Arap Emirlikleri Bknz Bakınız CsiL Center for Industrial Studies CUM Cumhuriyet DİİB Dahil İşlemde İzin Belgesi EC Avrupa Topluluğu (European Community) EU Avrupa Birliği (European Union) FED Federasyon FSC The Forest Stewardship Council GTİP Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları GZFT/SWOT Güçlü, Zayıf, Fırsatlar, Tehditler (Strengths, Weakness, Opportunities, Threats) İMKB İstanbul Menkul Kıymetler Borsası KDV Katma Değer Vergisi KKTC Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme KOSGEP Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme Dairesi MOBDER Mobilyacılar Derneği MOBSAD Mobilya Sanayi İşadamları Derneği MOSDER Mobilya Sanayicileri Derneği MDF Lif levhalar MUDER Mutfak Mobilya Üreticileri Derneği NACE Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması OMSİAD Ofis Mobilyacılar Derneği OSB Organize Sanayi Bölgesi Ser. Böl. Serbest Bölge SGK Sosyal Güvenli Kurumu USTS /SITC Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (Standart International Trade Classification) TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu vs. vesaire vb. ve benzeri 7 GİRİŞ Mobilya, günlük yaşamın her alanında yer edinen, bireyin veya toplumun refahını sağlayan, yaşama yönelik, sosyal ve kültürel gereksinimlere hizmette bulunan, insan yaşam kalitesini doğrudan etkileyen, herkesin kullandığı ve ihtiyacı olduğu, insan yaşamında en etkili tek ürün olarak tanımlanabilmektedir. Ülkede yaşan son yıllarda anlam kazanan kentleşme dönüşüm projeleri, nüfus artışı, yükselen hayat standardı ve sektörün ihracat değerinin artması ile mobilyaya olan talep gün geçtikçe artmakta ve buda doğrudan mobilya sektörünü etki etmektedir. Ulusal ve uluslararası pazarlara yönelen Türk mobilya sektöründe, panel mobilya, masif mobilya, kanepe, oturma grubu, tablalı mobilya (mutfak, banyo, ofis yatak odası), bahçe mobilyaları, mobilya aksam ve parçaları, taşıt mobilyaları, hastane mobilyaları, otel mobilyaları, aksesuarlar, gibi geniş yelpazede üretim yapılırken ithal ürün/malzeme kullanımı sınırlı olan katma değeri yüksek nadir sektörler arasında yer almaktadır. Türkiye’de istihdam kapasitesi en yüksek sektörlerden biri olan mobilya sektörü, yurt genelinde her ile ve ilçeye dağılmış durumdadır. 1980’lerden sonra Türkiye’deki ekonomik ve sosyal gelişmeler, özellikle büyük Metropollerde kaliteli, fonksiyonel ve modern mobilya taleplerini artırmış sektöre ve ülke ekonomisine ivme kazandırmıştır. Sektör, 2013 yılı değerlerine göre; 203 ülkeye yaklaşık 2,2 milyar $ ihracat, 110 ülkeden ise 968 milyon $ ithalat yapmıştır. Hızlı değişim ve dönüşüm sürecinde olan sektör, 2023 yılı için 25 milyar $ üretim ve 10 milyar $ ihracat beklentisi ile Dünyanın ilk 10 Avrupa’nın ise ilk 5 büyük mobilya ihracatçı ülkeleri arasında olmayı hedeflemektedir. Bu rapor, 8 ana başlıkta mobilya sektörünün Türkiye ekonomisindeki yeri, sektörün dış piyasalardaki durumu, temel sorunları ve çözüm yolları, sektörün swot/gzft analizi ve rekabet gücünün değerlendirilmesi, yatırım ortamının iyileştirilmesi ile bölgesel teşvikler, sektörde yeni yönelimler, sektörün AB uyum sürecinde geldiği durumunu içermekte olup sektörün genel değerlendirmesi ile sonlanmıştır. Dünya mobilya ticareti sıralamasında ilk 25 ülkenin etkin rolleri göz önüne alınarak Türkiye’nin 2023 hedefleri, dünya mobilya ticaretinde şuan ki sıralaması ve gelecek pozisyonları doğrultusunda ilk 25 ülke ticareti ve dünya genel toplam mobilya ticaret hacimleri bu raporda işlenmiştir. DIŞ TİCARET SINIFLAMALARI Ülkelerin dış ticaret istatistiklerini ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını sağlamak için geliştirilmiş sınıflamalar bulunmaktadır. Bu sınıflamalar: ? 1. SITC : Standart Uluslararası Ticaret Sınıflaması, HS kabul edilinceye kadar uluslar arası dış ticaret verilerinin karşılaştırmasında ve ulusal düzeyde veri toplanmasında kullanılmaktaydı. HS den sonra önemi azalmıştır. 1950 yılında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış bir uluslararası mal tasnif sistemidir. Fakat sınıflandırma madde tanımları yönünden yetersizdir. 8 ? 2. HS : Dünya gümrük organizasyonu tarafından geliştirilen, dış ticaret verilerinin karşılaştırılması için kullanılan uluslararası gümrük ürün sınıflamasıdır. ? 3. CN : Birleştirilmiş sınıflandırma, AB ülkelerinin dış ticaret verilerinin toplanması amacı ile kullanılan bir ürün sınıflamasıdır. HS’den daha fazla detaya sahip olup dönüşüm tablosu mevcuttur. ? 4. GTİP : Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu, CN sınıflamasına bağlı kalınarak geliştirilen ulusal düzeyde dış ticaret ürün sınıflaması olup CN sınıflamasına 4 basamak eklenerek ulusal düzeyde 12 basamaklı GTİP ürün sınıflaması geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Tüm dünyada, 4, 6 12 haneli kodlardan oluşan Armonize Sistem, uluslararası ticaret istatistikleri ve ülkelerin gümrük tarifeleri için evrensel bir temel teşkil etmektedir. Resmi adı Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem’de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmaktadır. Gümrüklerde, ürünler bu kodlar üzerinden kayıt altına alınmakta, ticarete konu olan eşyalar bu kodlar üzerinden işlem görmektedir. Armonize Sistem, ürünler için evrensel bir ticaret dili, ürün kodlaması ve uluslararası ticaret için vazgeçilmez bir araçtır. Armonize Sistem kodunun, ürünlerin gümrük işlemlerindeki "kimlik numarası" olduğu da söylenebilir. GTİP ise Armonize Sitemi esas alan ve ilk altı (6) hanesi Armonize Sitemle aynı olan Türk Tarife Cetvelindeki 12 haneli koda verilen isimdir. Dünya mobilya ticaretinde mobilya, diğer tüm ürünler gibi bu temel sınıflandırmalara göre tanımlanmaktadır. Ancak, detaylı veriler için Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi kısaca Armonize Sistem kullanılırken geniş anlamda ise Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP), toplulaştırılmış veriler için ise Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (SITC Rev.3, Standart International Trade Classification) kullanılmaktadır. Mobilya, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve 872.4. bölümlerde sınıflandırılmıştır. Mobilyanın SITC-Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırılması, NACE ve GTİP sınıflandırmaları aşağıda verilmektedir. SITC Kodu - Ürün Tanımı NACE sınıflandırma: NACE (General Standard of Economic Activities in the European Community, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin Genel Sınıflandırılması), Avrupa SITC Kodu Ürün Tanımı 821.1 Oturmaya mahsus mobilyalar (yatak haline getirilebilen türden olsun olmasın), bunların aksam ve parçaları 821.2 Yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 821.3 Metalden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.5 Ahşap mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.7 Diğer maddelerden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 872.8 821.3, 821.5 ve 821.7 grubundaki mobilyaların aksam ve parçaları 872.8 Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 9 Birliği’nde 1970′ten bu yana geliştirilen çeşitli istatistikler için ekonomik faaliyet sınıflandırmasını gösteren kısaltma bir isimdir. NACE, ekonomik faaliyetlere göre (örneğin, üretim, istihdam, ulusal hesaplar) ve diğer istatistiksel alanlarda yer alan ve geniş bir alana yayılmış bulunan istatistiksel verilerin derlenmesi ve sunumu için bir çerçeve sağlar. NACE Kodu, Ürün tanımı Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) esas alınarak oluşturulan mobilya ürün tanımları aşağıda verilmektedir. GTİP Kodu – Ürün Tanımı GTIP Altılı Kodu* GTIP Altılı Adı 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları 940110 Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar 940120 Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar 940130 Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuk-sandalyeler 940140 Yatak haline getirilebilen oturma mobilyası (kamp ve bahçe için hariç) 940151 Hint kamışı/bambudan oturmaya mahsus mobilyalar 940159 Rotan kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar 940161 Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar 940169 Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar 940171 Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar 940179 Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar 940180 Oturmaya mahsus diğer mobilyalar 940190 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçalar 9402 Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları 940210 Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları 940290 Tıp, cerrahi, dişçilikte kullanılan mobilya, masa, karyola vb. aksam/parçalar 9403 Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 940310 Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar 940320 Diğer metal mobilyalar 940330 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar 940340 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar 940360 Diğer ahşap mobilyalar 940370 Plastik maddelerden diğer mobilyalar 940381 Hint kamışı/bambudan diğer mobilyalar 940389 Diğer maddelerden diğer mobilyalar 940390 Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 9404 Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 940410 Somyalar 940421 Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar 940429 Diğer maddelerden yataklar *Bu raporun hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde GTIP 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları, 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları, 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları ve 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya verileri kullanılmıştır. Ancak 9405 ve 9406 ürün kodlu aydınlatma ve yatak ürünleri bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir. Bu raporda para pirimi dolar ve Türk lirası kullanılmıştır. 1 dolar 2,25 TL’den hesaplanmıştır. NACE Kodu Ürün Tanımı 31 Mobilya imalatı 31.01 Büro ve Mağaza mobilyaları 32.02 Mutfak mobilyaları 31.03 Yatak İmalatı 31.09 Ev ve Bahçe mobilyaları 10 1. SEKTÖRÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ Bu bölümde, sektörün Türkiye ekonomisindeki yeri, girişim/işyeri sayısı, çalışanlar/istihdam durumu, sektörün bölgesel olarak dağılımı, mobilya üretim ve tüketimi, kapasite kullanımı, Ar-Ge ve teknoloji faaliyetleri, sektörün ithalat ve ihracatı, Arap ülkeleri ve yakın çevre komşularına yapılan mobilya ihracatı ve durum analizi, mobilya dış ticaret dengesi gibi genel başlıklar sunulmuştur. Ulusal ve uluslararası pazarlara yönelen Türk mobilya sektöründe panel mobilya, masif mobilya, kanepe, oturma grubu, tablalı mobilya (mutfak, banyo, ofis, yatak odası), bahçe mobilyaları, mobilya aksam ve parçaları, taşıt mobilyaları, hastane mobilyaları, otel mobilyaları, aksesuarlar gibi geniş yelpazede üretim yapılırken, ithal ürün/malzeme kullanımı sınırlı kalmaktadır. Bu yönüyle katma değeri yüksek sektörler arasında yer almaktadır. Türkiye’de istihdam kapasitesi en yüksek sektörlerden biri olan mobilya sanayi, yurt genelinde her ile ve ilçeye dağılmış durumdadır. 1980’lerden sonra Türkiye’deki ekonomik ve sosyal gelişmeler, son 10 yılda hızlı konutlaşma ve kentsel dönüşüm projeleri özellikle büyük Metropollerde kaliteli, fonksiyonel ve modern mobilya taleplerini artırmış, bu gelişmeler sektöre ve ülke ekonomisine ivme kazandırmıştır. Türkiye’nin cari fiyatlarla kişi başına düşen geliri, 2005 yılında kişi başı 6.500 $ iken 2013 yılında % 74 artarak 11.318 $ olmuştur. Buna paralel, mobilya sektörü 16 milyar lira (7,2 milyar $) üretim hacmine ulaşmış ve büyümesini her yıl artırmıştır. Mobilya TÜİK tarafından yapılan “gelirler ve yaşam koşulları” araştırmasına göre harcamalardan aldığı pay bakımından hane halkı gider kalemleri içerisinde; % 5,9 pay ile beşinci sırada yer almaktadır. Mobilya kira-konut, gıda, ulaşım, lokanta-otel harcamalarından sonra gelmektedir. 1.1. Girişim/İşyeri Sayısı ve İstihdam Mobilya sektöründe girişim sayısı ve istihdam sayıları yıllar itibari ile inişli çıkışlı bir seyir arz etmektedir. Girişim/işletme ve çalışanların sayısı genel imalat ve istihdama oranları Tablo1.1a’da verilmiştir. Tablo 1.1a. İşyeri sayısı ve istihdam Kaynak: TÜİK 2013 [1] 2012 değerlerine göre, mobilya sanayinde 39.036 girişim/işletmede 159.246 çalışan vardır. İstihdamın genel istihdama oranı %5,09 iken işletme sayısının genel imalata oranı %11,59’dur. Son yedi yılda sektörde istihdam 106 binden 159 bine anlamlı artış sağlamış, girişim sayısı 35binden 39 bine yükselmiştir. Girişim sayılarında 2007 ve 2010 yıllarında düşüş MOBİLYA SEKTÖRÜ YILLARA GÖRE GİRİŞİM, İSTİHDAM VS. RAKAMLARI Parametreler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Girişim sayısı 35.854 32.994 34.438 34.427 31.089 35.883 39.036 Genel İmalata oranı % 11.57 10.42 10.71 10.73 10.36 10.77 11.59 Ücretli çalışanlar 106.807 106.407 115.898 97.105 120.580 140.772 159.246 Genel istihdama oranı % 4,51 4.32 4.57 4.29 4.70 4.95 5.09 Mobilya imalat ortalama Ülke imalat ortalama Girişim sayısı 39.036 4,07 9,2 336.862 Çalışanlar sayısı 159.246 3.126.540 11 çalışanlarda ise 2009 yılında oluşan düşüş dikkat çekicidir. Mobilya imalatında işletme başına düşen çalışan sayısı % 4,07 ile genel imalat ortalamasının (%9,2) oldukça altındadır. Mobilya imalat sanayi için yukarıda yer verilen temel göstergeler, ürün grubu itibariyle aşağıda ayrıntılı olarak sunulmaktadır. Alt grup olarak değerlendirildiğinde en yüksek istihdam ev ve bahçe mobilyalarındadır. Mutfak mobilyaları, büro ve mağaza alt ürün gruplarında istihdam anlamlı oranda artmıştır. Alt gruplara göre girişim sayısı Tablo 1.1b’de verilmiştir. Tablo 1.1b. Alt gruplara göre girişim sayısı Mobilya sektöründe en yüksek girişim sayısı 25.302 ile ev ve bahçe mobilyaları alt grubundadır. Ancak bu alt grupta girişim sayısı 2006 yılına göre azalmıştır. Mutfak mobilyaları alt ürün grubunda girişim sayısı 9.440 olup, girişim sayısı 2006 yılından bu yana önemli ölçüde atmıştır. Yatak üretimi yapan girişim sayısı ise gerilemiştir. Büro ve mağaza mobilyaları üreten girişim sayıda 2006 yılından sonra önemli ölçüde artmış ve 2012 yılında 4.020 olmuştur. Sektörün genel imalat ile ilişkisi Şekil 1.1.’de verilmiştir. Şekil 1.1. Alt gruplara göre girişim sayısı ve genel imalata oranı 0 100.000 200.000 300.000 400.000 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 girişim sayısı Genel imalata oranı İmalat sanayi Mobilya imalatı Ev ve Bahçe mobilyaları Yatak İmalatı Mutfak mobilyaları Büro ve Mağaza mobilyaları NACE KOD Alt gruplara göre girişim sayısı Yıllar 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 31.01 Büro ve Mağaza mobilyaları 1.424 1.271 1.431 435 3.072 3.709 4.020 32.02 Mutfak mobilyaları 3.794 4.605 5.483 7.006 5.888 8.123 9.440 31.03 Yatak İmalatı 340 277 280 296 241 271 274 31.09 Ev ve Bahçe mobilyaları 30.296 26.841 27.244 26.690 21.888 23.780 25.302 31 Mobilya imalatı 35.854 32.994 34.438 34.427 31.089 35.883 39.036 C İmalat sanayi 309.841 316.596 321.652 320.815 299.928 333.288 336.862 Genel imalata oranı 11.57 10.42 10.71 10.73 10.36 10.77 11.59 Kaynak: TUİK 2013 [1] 12 Alt gruplara göre girişim sayısı, genel imalat sanayinin yaklaşık %10’luk bölümünü oluşturmaktadır. Bu oran 2012 yılında %11,59 olup en yüksek girişim sayısı ev ve bahçe mobilyalarında olurken en düşük sayısı ise yatak imalatında olmuştur. Alt gruplara göre istihdam sayısı Tablo 1.1c’de verilmiştir. Tablo 1.1c. Alt gruplara göre istihdam sayısı Mobilya imalat sanayi istihdamı yıllar itibariyle dalgalı bir seyir göstermektedir. 2012’de toplamda 159.246 kişi sektörde istihdam edilmiştir. Alt ürün grupları itibariyle değerlendirildiğinde en yüksek istihdam 101.832 kişi ile ev ve bahçe mobilyaları alt ürün grubunda yer almaktadır. Büro mağaza ürün grubunda 29.154 kişi, mutfak mobilyaları ürün grubunda ise 22.240 kişi istihdam edilmiştir. İstihdamın en düşük olduğu alt grup ise yatak imalatında olmuştur. Alt ürün gruplarına göre dağılım Şekil 1.2.’de verilmiştir. Şekil 1.2. Mobilya sektöründe istihdam Şekil 1.2’ye göre, en yüksek istihdam büro ve mağaza mobilyaları alt ürün grubunda olmuştur. Ancak, son yedi yılda dalgalı seyir söz konusudur. En düşük istihdam oranı ise yatak 0 50.000 100.000 150.000 200.000 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İstihdam sayısı Mobilya imalatı Ev ve Bahçe mobilyaları Yatak İmalatı Mutfak mobilyaları Büro ve Mağaza mobilyaları NACE KOD Alt gruplara göre istihdam sayısı Yıllar 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 31.01 Büro ve Mağaza mobilyaları 13.468 14.312 14.429 10.712 22.444 25.350 29.154 32.02 Mutfak mobilyaları 6.176 7.528 10.856 13.027 12.376 19.464 22.240 31.03 Yatak İmalatı 4.756 5.191 5.900 5.055 5.481 5.959 6.020 31.09 Ev ve Bahçe mobilyaları 82.407 79.376 84.713 68.311 80.279 89.999 101.832 31 Mobilya imalatı 106.807 106.407 115.898 97.105 120.580 140.772 159.246 C İmalat sanayi 2.368.861 2.459.904 2.538.318 2.264.238 2.564.244 2.842.446 3.126.540 Genel istihdama oranı 4,51 4.32 4.57 4.29 4.70 4.95 5.09 Kaynak: TUİK 2013 [1] 13 odasında olmuştur. Genel imalata göre değerlendirildiğinde mobilya imalatının aldığı pay %5.09 dur. Bu ülke genel istihdam ortalamasının altındadır. 1.2. Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı Mobilya imalatında faaliyet gösteren işyerleri ve sigortalı sayılarının illere göre dağılımı Tablo 1.1d’de verilmiştir. En çok ve en az istihdama sahip 10 il listeye dâhil edilmiş ve genel toplam verilmiştir. Tablo 1.1d. İllere göre ilk ve son 10, işyeri sayısı ve istihdam Mobilya sektöründe istihdamın en yoğun olduğu ilk 10 il sırasıyla İstanbul, Bursa, Kayseri, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Düzce, Sakarya ve Mersin olarak sıralanırken, istihdamın en düşük olduğu iller; Ardahan, Bayburt, Tunceli, Gümüşhane, Ağrı, Hakkâri, Edirne, Iğdır, Kilis ve Van’dır. Sektörde işletme başına düşen istihdam % 4,07 iken sıralamada ilk onda bulunan illerin ortalaması %7,3’tür. Her iki ortalamada % 9,2 olan ülke imalat istihdam ortalamasının oldukça altındadır. İllere göre, işletme sayınına düşen istihdam oranlarında en yüksek il %21 ile Düzce olup Kayseri %17, Bursa ve Kocaeli 10,9, Sakarya % 8 ile takip etmektedir. En düşük illerden Ardahan’da hiç mobilya üreticisinin olmaması dikkat çekerken, diğer 9 ilde mobilya üreticisi ve istihdam son derece düşüktür. İstanbul bölgesi: Mobilya sektörü muhtelif yerlere dağılmış olmakla beraber en önemli iki merkez İkitelli Organize Sanayi bölgesindeki Masko ve küçük sanayi sitesi Modoko’dur. İstanbul işletme başına ortalama 5,7 kişilik istihdam düzeyi ile Türkiye genel imalat sektörü ortalamasının altında istihdam yapısına sahiptir. Sıra no İstihdamı en çok olan iller Sıra no İstihdamı en az olan iller İller İşyeri sayısı Sigortalı sayısı İşletme İstihdam oranı İller İşyeri sayısı Sigortalı sayısı İşletme İstihdam oranı 1 İstanbul 4.353 24.812 5,69 1 Ardahan 0 0 0 2 Bursa 1.549 17.031 10,9 2 Bayburt 3 4 1,3 3 Kayseri 760 13.432 17,6 3 Tunceli 3 4 1,3 4 Ankara 2.156 11.741 5,5 4 Gümüşhane 4 5 1,2 5 İzmir 1.642 9.916 6,03 5 Ağrı 4 8 2,0 6 Kocaeli 315 3.442 10,9 6 Hakkâri 4 14 3,5 7 Antalya 636 2.990 4,7 7 Edirne 9 15 1,6 8 Düzce 92 1989 21,6 8 Iğdır 4 17 4,2 9 Sakarya 221 1.795 8,1 9 Kilis 3 28 9,3 10 Mersin 344 1.529 4,4 10 Van 9 42 4,6 Liste toplam 12.068 88.667 7,3 Liste toplam 43 137 3,1 Mobilya imalat genel toplam Ülke imalat genel toplam Girişim sayısı 39.036 4,07 336.862 9,2 Çalışanlar sayısı 159.246 3.126.540 Kaynak:TÜİK, İş İstatistikler 2013 [1]. 14 Düzce Bölgesi: % 22’lik istihdam oranı ile sektörde en yoğunluklu istihdama sahip bölge olup ülke mobilya imalat ortalamasının 5 katı, genel imalat istihdam ortalamasının ise 2 katına denk gelmektedir. Bölge hem iç pazara hem de dış pazara üretim yapmaktadır. Bursa-İnegöl Bölgesi: Mobilya üretiminin yoğunlaştığı diğer bölge olup gelişme dinamiği yüksektir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunmasının getirdiği ticari hareketliliği ve hammadde kaynaklarına yakın olmasının avantajını iyi değerlendiren bölge, bugün önemli bir mobilya merkezidir. Sektörün ihracat dağılımında Kayseri ve İstanbul’un ardından üçüncü sıradadır. Bölgenin ihracatta yakaladığı başarı, Bursa-İnegöl’ün mobilyada önemli uluslararası merkez olma yolunda olduğunu göstermektedir. Kayseri Bölgesi: Bölgede mobilya sektörünün yükselişi kanepe, koltuk ve yatak üretimi ile başlamıştır. Teknolojik gelişmeler ve yeni yatırımlarla bugün mobilyanın her dalında üretim yapan firmaları ile Kayseri, Türkiye’nin önemli bir mobilya merkezi haline gelmiştir. TOBB verileri ve TÜİK ihracat rakamlarına göre Kayseri ülke mobilya ihracatında bir numaralı bölgedir. İşletme başına istihdam ortalaması 17,7 olup Türkiye genel imalatının yaklaşık 2 katıdır. Ankara Bölgesi: Mobilya üretiminde her zaman önemli merkez olmuştur. Siteler 1960’lı yıllarda Marangozlar Odası’nın önderliğinde kurulmuş olup, bugün 5.000 dönüm arazi üzerinde faaliyet gösteren büyük organize sanayi bölgesidir. Bölge küçük ve orta ölçekli mobilya üretimi yapan birçok işletmeyi barındırmaktadır. Ankara mobilya işletmeleri, emek yoğun işletmeler olup, büyük ölçekli üretim yapan firma sayısı oldukça azdır. Bölgenin ciddi altyapı sorunları ve ulaşım sorunu vardır. İşletme başına düşen % 5,5 kişilik istihdam oranı ile Ankara, ülke genel mobilya imalat sektörünün üstünde ancak genel imalat ortalamasının oldukça altında eleman çalıştırmaktadır. İzmir bölgesi: Karabağlar ve Kısıkköy bölgeleri üretimin yoğunlaştığı merkezler olup, şehir sahip olunan liman, ulaşım kolaylığı ile de ihracatta önemli atılımlar içerisindedir. İşletme başına düşen çalışan sayısı 6,0 kişi ile Türkiye ortalamasının altında istihdam düzeyine sahiptir. Bölge büyük işletmelerin sayısı oldukça azdır. 1.3. Mobilya Üretim ve Tüketimi Sanayileşmenin tetiklediği kentleşme oranındaki artış, iş gücüne katılım, ülkemizin içine girmiş olduğu ekonomik kalkınma sürecinde milli gelirdeki kayda değer gelişmeye paralel olarak mobilya kullanımı yaygınlaşmıştır. NACE 31 sınıflamasına göre mobilya üretimi 4 alt başlıkta gruplanmaktadır. Bu grupların toplam üretim içerisindeki 2012 yılı değerleri Tablo 1.2’de verilmiştir. 15 Tablo 1.2. Yıllar itibariyle Türkiye mobilya üretimi 2 012 yılın da mo bily a sektöründe yaklaşık 16 milyar liralık üretim gerçekleştirilmiştir. 31.09 NACE kodlu ev ve bahçe mobilyaları 10 milyar liralık değer ile üretimin en yüksek olduğu ürün grubudur. 31.03 NACE kodlu yatak imalatı grubu ise 959 milyonluk liralık hacim ile üretimin en az olduğu ürün grubudur. Son yıl değerlendirmelerine göre hem genel imalat sanayinde hem de mobilya imalat sanayinde %30lar üzerinde sert büyümeler olmuştur. 2009 yılında ise mobilya imalatında %14, genel imalatta ise yaklaşık %12’lik daralmalar olmuştur. İstikrarlı büyüme sektörün gelişimi için önem arz ederken ülke genelinde konut ve işyeri ofis alanında yaşanan ciddi büyümelerin üretimi tetiklediği düşünülmektedir. Türkiye mobilya tüketim ve üretim ile ilişkilendirilmesi Tablo 1.3’de verilmiştir. Tablo 1.3. Mobilya tüketimi ve üretimle ilişkilendirilmesi Kaynak: TUİK, İş İstatistikleri, 2013 [2] *Mobilya tüketimi ile ilgili veriler, üretim değerleri üzerinden ithalat ve ihracat değerleri hesaplanarak tespit edilmiştir. Tablo 1.3. değerlerine göre, ülkede üretilen mobilyaların % 94’ü iç pazarda tüketilmektedir. Tüketici alışkanlıklarının ve ihtiyaçların değişmesi, gelir düzeyinin artması tüketimi etkilemekte olup doğrudan üretime yansıdığı söylenebilir. MUSİAD 2013 raporuna göre son yıllarda tüketicilerin mobilya değiştirme sıklığının artığı iddia edilmektedir. Bu eğilimin mobilya tüketimine etki eden faktörlerden birisi olduğu söylenebilir. Tüketicilerin mobilya değiştirme sıklığı Şekil 1.3 de verilmiştir. Şekil 1.3. Mobilya değiştirme sıklığı Alan OFİS MOBİLYA SANAYİ YILLARA GÖRE ÜRETİM (Milyon TL) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Büro ve Mağaza mobilyaları 1.111 1.115 1.417 1.126 2.060 2.909 3.285 Kaynak: TUİK, İş İstatistikleri, 2013 [2] NACE KOD Mobilya Üretim ve Tüketim dengesi (Milyon TL) Yıllar 31 Mobilya imalatı 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 31 Üretim 7.322 8.150 9.811 8.436 10.486 14.074 15.963 31 Tüketim* 7.064 7.798 9.217 7.820 9.810 13.357 14.612 Tüketim oranı 96,4 95,6 93,9 92,6 93,5 94,9 91.5 Son 7 yıl ortalama 94.05 16 MUSİAD 2013 Şekil 1.3’e göre 3-10 yıl arası tüketicilerin % 85’i mobilyalarını değiştirdikleri iddia edilebilir. Bu oran oldukça yüksek olup tüketici değişim kararının doğrudan mobilya üretimi ve tüketimi pozitif etkilediği söylenebilir, ancak çevre boyutu olarak değerlendirildiğinde mobilya yaşam ömrünün daha uzun olması gerektiğidir. Buradan hareketle tüketiciyi korumaya yönelik garanti sürelerinin genelde 2 yıl süreli olması bu bilgi ile örtüşmektedir. İç pazarda mobilya tüketimini etkileyen diğer önemli faktörler ise inşaat sektöründe ki oluşum ve dönüşüm projeleridir. Türkiye’de inşaat sektörünün gelişimi konut finansman sisteminin kurulması ve kentsel dönüşüm gibi etkenler ile birlikte yıllar itibariyle konut üretimi ciddi oranlarda artmıştır. Türkiye genelinde alınan konut yapı ruhsatları Tablo 1.4 ve ofis-işyeri için alınan ruhsat verileri Tablo 1.5’te verilmiştir. Tablo 1.4. Alınan konut yapı ruhsatları Yıllar Konut/daire sayısı Yüzölçümü m2 Ortalama Birim alan m2 2003 202.839 32.721.000 162 2004 329.777 51.643. 000 157 2005 545.336 82.297. 000 151 2006 597.786 92.941. 000 156 2007 581.029 89.806. 000 155 2008 500.005 74.340. 000 148 2009 516.229 77.912. 000 151 2010 901.705 139.087. 000 154 2011 650.285 93.861. 000 144 2012 741.592 112.311. 000 151 2013 810.784 125.619. 000 155 11 yıl Toplam konut 6.377.367 972.538. 000 153 Ülke nüfusu 76.667.864 Üretilen konutun Nüfusa oranı 8,31 Kaynak: TÜİK, Yapı İzin İstatistikleri, 2014 [3] 5 23,7 33,8 27,3 9,4 0,7 0 5 10 15 20 25 30 35 40 1-3 yıl 3-5 yıl 5-7 yıl 7-10 yıl 10-15 yıl 15 yıl üzeri Mobilya değiştirme sıklığı 17 Son 11 yılda toplamda yaklaşık 1 milyar m2 ve ortalama 153 m2 daireye karşılık gelen 6,3 milyon konut üretilmiştir. Ülke nüfusu 2013’te 76 milyondur. Üretilen konutun nüfusa oranı 8,31’dir. Sadece 2013’te 150 m2 üzerinde 810 bin konut üretilmiştir. Bu durum sektörün üretim ve tüketimine yansımakta olup doğal olarak mobilya talebini desteklemekte ve iç pazarı etkilemektedir. Benzer bir durum ofis binaları içinde geçerlidir. Tablo 1.5. İllere göre ofis işyeri binaları için alınan yapı ruhsatları İller Alınan yapı ruhsatları m2 2008 2009 2010 2011 2012 2013 6 yıl toplam İstanbul 1.129.628 992.697 1.555.125 1.920.610 2.236.691 2.707.114 10.541.865 Ankara 627.109 375.161 820.161 637.401 1.293.772 89.671 3.843.275 Kocaeli 455.859 167.821 161.465 221.120 284.660 321.948 1.612.873 Antalya 142.437 119.493 84.436 123.583 173.280 292.113 935.342 Adana 116.011 180.489 92.583 94.202 253.740 189.504 926.529 İzmir 138.409 64.440 86.165 136.472 189.437 263.942 878.865 Bursa 79.422 119.226 113.920 307.666 113.913 184.697 918.844 Konya 63.655 76.386 87.013 104.410 94.368 131.627 557.459 Denizli 60.803 88.942 45.039 70.419 92.667 117.519 475.389 Gaziantep 85.079 37.694 35.380 75.200 17.731 117.039 368.123 Tekirdağ 41.537 38.002 32.415 57.174 101.077 138.626 408.831 Liste toplam 2.939.949 2.260.351 3.113.702 3.748.257 4.750.259 4.553.800 21.467.395 Genel Toplam 4.115.098 3.483.742 4.805.785 4.912.101 6.237.109 7.143.623 30.697.458 Kaynak: TÜİK, Yapı İzin İstatistikleri, 2014 [4] Ofis işyeri ruhsat alımlarında öncelikli şehirler İstanbul ve Ankara gelirken Kocaeli, Antalya, Adana gibi şehirler listede öne çıkmaktadır. Son 6 yıl değerlendirmelerine göre ülke genelinde 30 milyon m2’lik ofis alanı üretilmiştir. Ofis ve konut üretimindeki artışlar, ofis ve konut mobilya üretiminde ciddi artışlara neden olduğu söylenebilir. Sonuç olarak, sanayileşmenin tetiklediği kentleşme oranındaki artış, iş gücüne katılım, ülkenin içine girmiş olduğu ekonomik kalkınma süreci, dışa açılım ve milli gelirdeki kayda değer artış gibi gelişmelere paralel olarak mobilya tüketimi artmıştır. Mobilya tüketimini etkileyen faktörler; kişi başına düşen milli gelir, nüfus artış hızı, evlilik sayısı, üretilen konut sayısı, beklentiler (siyasi, ekonomik), kültürel yapı vb. olarak sıralanabilir. Yeni konut inşaatları, ofis binaları, oteller, kültür-sanat-eğlence binaları, alışveriş merkezleri, ticari binalardaki hızlı artışlar mobilya talebini tetiklemiştir. Bununla birlikte, mobilya yenileme, evlilikler ve ihracat - ithalat talepleri diğer tetikleyici unsurlar olarak sıralanmaktadır. Sektörde en yüksek talep oturma grubu mobilyaları, yemek odası ve ofis mobilyalarına gelmektedir. Ofis mobilyaları için ise talep büyük ölçüde işyeri açılması ve inşaatlarına, ofis otomasyon sistemlerinin kullanımına ve doğal olarak istihdamın artmasına bağlıdır. Bu nedenle esnekliği yüksek tüketim malı olan mobilyaya olan talep ve üretim kapasite kullanım oranları ekonomik dalgalanmalara paralel olarak inişli çıkışlı bir seyir izleyebilmektedir. Sektörün son 10 yıllık süreçte pozitif seyir arz eden büyümesi, inşaat sektöründe oluşabilecek negatif bir durumun iç pazar daralmasına neden olacağı söylenebilir. Gelecek 10 yıllık süreçte, sektörün iç pazar tüketiminde azalma olacağı ve pazardaki iç tüketimin dış pazara yansıtılması için öngörüler oluşturulması önerilmektedir. 18 1.4. Kapasite Kullanımı Mobilya sanayinde üretim 2006 yılında 7,3 milyar TL olup 2013’te 15,9 milyar TL’ye ulaşmıştır. Üretim hacmi parasal değer olarak 2 katından fazladır. Ancak, sektörün bu süreçte tam kapasite çalışmadığı görülmektedir. Mobilya imalatı kapasite kullanım oranları Tablo 1.6’da verilmiştir. Tablo 1.6. Mobilya imalatı kapasite kullanım oranları Sanayi Kapasite kullanım oranları (%) Yıllar Son 8 yıl ortalama 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Mobilya 71.6 70.9 68.5 66.9 70,4 72.6 69.8 71.4 70,2 Yıllık Değişim - - 0.98 -3.50 -2.39 4.93 3.03 -4.01 2.24 Genel İmalat 81.0 80.2 76.7 65.2 72.7 75.4 74.2 74.6 75 Yıllık Değişim - 0.99 -4.56 -17.6 10.31 3.58 -1.61 0.53 Kaynak: TCMB [5]. Mobilya imalatı 2006 yılında % 71,6 oranında kapasite kullanımına sahiptir. Ancak, 2007, 2008 ve 2009 ve 2012 yıllarında bir önceki yıla göre mevcut kapasite kullanım oranlarında azalmalar olmuştur. En yüksek kapasite kullanım oranına ise 2011 yılında ulaşmıştır. Son sekiz yıl değerlendirmesine göre %70’lik kapasite kullanım ortalaması söz konusu iken bu değer % 75 olan genel imalat kapasite kullanım oranının altında kalmıştır. Şekil 1.4’te mobilya imalat sanayi ve genel imalat sanayi kapasite kullanımı karşılaştırmaları verilmiştir. Şekil 1.4. Kapasite oranları Son 8 yıllık değerler doğrultusunda sektörün % 70 üretim kapasitesi ile çalışması dikkat çekici olup üretim hacmi ve parasal değerinde artış olmasına rağmen kapasite kullanım oranlarında dalgalı ve düşüş ağırlıklı seyir; negatif uyumsuzluk arz etmektedir. Sektörün mevcut kapasite kullanım oranları rekabete girdiği ülke oranlarının altındadır. 1.5. Sektörde ARGE ve Teknoloji Faaliyetleri 0 20 40 60 80 100 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 kapasite oranı Mobilya sanayi İmalat sanayi 19 Sektörde büyük ölçekli işletmelerde gelişmiş üretim teknolojilerinden faydalanılmaktadır. Büyük ölçekli firmaların katılımı ile mobilya imalat sanayinde teknoloji faaliyetleri, araştırma-geliştirme çalışmaları, tasarım ve markalaşma rekabetin en önemli unsurları haline gelmiştir. Bu parametreler sektörün gelişimi ile doğrudan ilişkilidir. Araştırma geliştirme göstergeleri ile ilgili istihdam verileri Tablo 1.7’de verilmiştir. Tablo 1.7. Araştırma geliştirme göstergeleri, istihdam İstihdam Göstergeler Yıllar 2009 2010 2011 2012 Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Araştırmacı 164 13.085 142 13.242 103 16.036 106 17.433 Teknisyen 154 7.371 137 8.120 207 9.348 180 10.309 Diğer destek 107 2.989 89 3.226 53 5.301 46 3.592 Toplam 425 23.445 382 24.588 363 28.781 332 31.334 Kaynak: TÜİK, 2013 [6]. Mobilya imalat sanayinde araştırma geliştirme faaliyetleri için istihdam edilenlerin sayısı 2012 yılı itibariyle toplam 332 kişidir. Araştırma geliştirme için yapılan harcamalar ise yıllar itibari ile artış eğilimli olup 2012 yılında 13,8 milyon olmuştur. Bunun 12,4 milyon TL’si istihdam ağırlıklı harcamalar, 1,4 milyon TL’si ise donanım ve benzerlerini içeren yatırım harcamalarına kullanılmıştır. Araştırma geliştirme göstergeleri ile ilgili harcamalar verileri Tablo 1.8’de verilmiştir. Tablo 1.8. Araştırma geliştirme göstergeleri, harcamalar İstihdam Göstergeler Yıllar (milyon TL) 2009 2010 2011 2012 Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Cari harcama 11,7 1.760 12,1 1.812 12,9 2.119 12,4 2.610 Yatırım harcama 1,0 255 1,2 223 2,5 450 1,4 514 Toplam 12,7 2.105 13,3 2.035 15,4 2.569 13,8 3.124 Kaynak: TÜİK, 2013 [6]. Araştırma geliştirme ve teknoloji takibi ile ilgili somut göstergeler patent ve markalardır. Sektörde alınan patent sayısı, marka tescilleri ve tasarım tescilleri ile ilgili veriler Tablo 1.9’da verilmiştir. Tablo 1.9. Mobilya imalatından alınan patent, marka ve tasarım tescil sayıları Yerli 20 Kaynak: TPE, 2014 [7]. Sektörde tasarım tescilleri, marka tescilleri ve patent sayıları yüksek katma değerli üretim, inovasyon ve markalaşma süreçlerinde önemli parametrelerdir. Buna göre, 2000’de mobilya sanayinde alınan patent sayısı 52, marka tescil 200 ve tasarım tescil ise 402’dir. Genel imalatta ise patent sayısı 720, marka tescil 10.736 ve tasarım tescil ise 1.679’dur. 2013 yılında ise sektörde alınan patent sayısı 317, marka tescil 2.663, tasarım tescil ise 1.719 âdete yükselmiştir. Sektör adına ciddi artış gözlemlenmiş olsa da gelişmiş ülke seviyesi sayılarına henüz ulaşılamadığı söylenebilir. Son yıllarda artış eğilimli bu parametrelerin hız kazanarak devam etmesi sektörün ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabetine pozitif etki edeceği düşünülmektedir. 1.6. Türkiye İhracat ve İthalatı Türk mobilya sektörüne ait 2013 GTİP kodlama sistemine göre ürün bazında ihracat değerleri sırasıyla Tablo 1.10’da verilmiştir. 9405 ve 9406 GTİP numaralı ürünler listeye dâhil edilmemiştir. Tablo 1.10. Ürün gruplarına göre Türkiye mobilya ihracatı GTIP Dörtlü Kodu GTIP Dörtlü Adı 4’lü GTİP ürün gruplarına göre Türkiye İhracat verileri (Bin $) 2010 2011 2012 2013 2014 Ağustos 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 541.763 632.130 646.218 738.600 527.616 9402 Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte, Veterinerlikte Kullanılan Mobilyalar, Berber Koltuklar Vb; Bu Eşyaları 21.469 26.609 32.409 52.211 31.039 9403 Diğer Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 750.290 894.529 1.113.034 1.325.343 959.955 9404 Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, 101.150 105.108 106.909 121.092 81.719 Genel Toplam 1.414.672 1.658.376 1.898.570 2.237.246 1.600.330 Yıllık değişim % 18 18 18 15 - Kaynak TÜİK 2014 [8]. Ürünlerin 12’li GTİP verileri detaylı olarak EK 1 de verilmiştir. Patent sayısı Marka tescilleri Tasarım Tescilleri Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi Mobilya Sanayi Genel Sanayi 2000 52 720 200 10.736 402 1.679 2005 140 2.757 691 27.192 1.179 4.389 2006 252 3.427 997 34.812 1.495 4.970 2007 297 4.365 2.119 83.928 1.315 4.871 2008 306 4.584 1.751 71.763 1.312 4.798 2009 314 4.529 1.806 85.063 1.129 5.247 2010 338 5.146 1.291 64.286 1.270 6.363 2011 398 6.011 1.493 69.466 1.548 6.968 2012 389 5.907 2.258 104.720 1.585 7.385 2013 317 4.563 2.663 144.950 1.719 7.837 Son 9 yıl Toplam 2751 41.289 15069 686.180 12.552 52.828 21 Türkiye mobilya sektörü ürün gruplarına göre değerlendirildiğinde, son dört yılda % 15 ve 18’lik anlamlı artış söz konusudur. En yüksek ihracat 1,32 milyar $ ile 9403 GTİP’nolu ürün bazında en düşük ihracat hacmi ise 9402’nolu ürün grubun da olmuştur. Türkiye’nin ürün gruplarına göre ihracat oranları anlamlı oranda artışmış olmasına rağmen dünya mobilya ihracatını gerçekleştiren ülkeler listesinde bulunan rakip ülkelere göre, hacmi düşük kalmaktadır. Ülkelere göre Türkiye mobilya ihracat verileri Tablo 1.11a’de verilmiştir. Tablo 1.11a. Ülkelere göre Türkiye mobilya ihracatı 2014 2013 Ülke Adı Yıllar (ABD $) Performans % Pay 2011 2012 2013 2014 Ağustos 2012 - 2013 % 1 1 IRAK 286.447.623 396.202.880 455.149.461 306.557.338 13 20,3 2 2 LİBYA 17.494.230 167.211.289 237.097.610 144.274.271 29 10,6 3 3 AZERBAYCAN 108.470.135 131.495.049 166.777.149 110.067.839 21 7,45 4 4 ALMANYA 168.836.852 152.839.224 143.940.092 96.320.328 -6 6,43 5 5 FRANSA 91.390.124 85.444.360 105.689.976 80.485.137 19 4,72 6 8 RUSYA FEDER. 49.109.839 59.346.904 100.774.616 59.217.444 41 4,50 7 7 TÜRKMENİSTAN 76.133.454 61.209.556 87.962.455 62.114.023 30 3,93 8 6 SUUDİ ARABİSTAN 42.622.461 66.676.562 84.099.719 79.543.627 21 3,75 9 9 İNGİLTERE 40.776.546 49.672.190 57.597.146 42.165.128 14 2,57 10 10 HOLLANDA 56.552.284 53.155.514 46.351.419 30.931.692 -15 2,07 11 11 B.A.E. 18.267.312 20.864.737 41.028.799 25.454.485 49 1,83 12 12 A.B.D. 26.822.602 30.335.122 38.946.611 41.280.539 22 1,74 13 13 İTALYA 34.100.350 30.344.907 33.895.412 23.779.975 10 1,51 14 14 İRAN 110.754.208 71.527.314 31.354.938 25.059.182 -128 1,40 15 17 GÜRCİSTAN 28.539.695 32.126.202 30.891.035 23.017.583 -4 1,38 16 16 İSRAİL 23.299.555 23.419.348 30.506.365 23.734.155 23 1,36 17 15 KAZAKİSTAN 19.552.230 24.317.979 30.221.023 18.910.436 20 1,35 18 21 ROMANYA 19.489.484 18.535.895 27.977.666 33.473.136 34 1,25 19 17 AVUSTURYA 25.474.875 22.634.247 25.392.503 14.988.118 11 1,13 20 18 K.K.T.C. 22.526.384 21.512.284 24.036.693 16.424.491 11 1,07 21 19 MISIR 14.034.612 20.493.500 23.176.014 15.952.170 12 1,03 22 20 İSPANYA 15.264.377 11.946.444 22.353.441 17.892.702 47 0,99 23 22 BELÇİKA 25.439.710 24.620.794 22.053.544 16.382.902 -12 0,98 24 23 CEZAYİR 13.828.285 14.271.911 18.827.133 19.992.460 24 0.84 25 24 KATAR 9.656.755 11.375.405 18.765.599 9.677.545 39 0,83 Liste Toplam 1.323.746.017 1.614.314.364 1.904.466.419 1.337.696.706 15 85,11 Toplam 203 Ülke 1.658.376 1.898.570 2.237.246 1.600.330.218 15 100.0 Yıllık değişim % 18% 18% 15% - Dünya Mobilya İhracatı 170.524.239.000 - 1,30 2013 8 aylık verileri dâhil olmak üzere ülkelere göre ihracat verileri EK 2’de verilmiştir. Kaynak TUİK 2014 [9], Trademap, 2014 [10]. 2013 yılında Türkiye mobilya ihracatı yaklaşık 2,23 milyar $ olup, 203 ülkeye yapılmıştır. 2012 de ise 215 ülkeye yapılmış olup 1,9 olmuştur. Ülke sayısının azalmasına karşılık ihracat değerin artması anlamlı olup ihracatın yaklaşık % 85’inin ilk 25 ülkeye yapılması dikkat çekicidir. İhracat genel değerlendirildiğinde 2011 ve 2012’de % 18 oranında artış söz konusu iken, 2013’de % 15’lik artış olmuştur. Parasal değerine göre, listede ilk 5 ülke değişmemiş olup sırasıyla Irak, Libya, Almanya, Azerbaycan ve Fransa’dır. 2012 yılı değerlerine göre ihracatta en ciddi artış gösteren ülkeler Libya, Suudi Arabistan, Mısır, Irak, Kazakistan, Ukrayna gibi ülkeler sıralanırken 2013 yılında en ciddi artış 22 B.A.E (49), İspanya (47), Rusya (41), Katar (39), Romanya (34), Türkmenistan’a (30) olmuştur. En ciddi düşüşler ise, 2012 de Yunanistan (-39), İran (-31), Türkmenistan (-19), İtalya (-8) ve Avusturya (-7) olarak sıralanmış olup 2013’te en ciddi düşüş İran’a (-128) olmuştur. Diğer düşüş eğilimli ülkeler; Hollanda (-15), Belçika (-12), Almanya (-6) ve Gürcistan’dır (-4). 2013 yılı 8 aylık verilerine göre en dikkat çeken hacimler Irak ve Libya’ya yapılan artıştır. Almanya ise diğer dikkat çeken ülke pozisyonundadır. 8 aylık verilere göre yaklaşık 1,6 milyarlık ihracatın yılsonunda rahatlıkla 2,5 milyar $ bulacağı tahmin edilmektedir. Yakın komşular, Arap ülkelerine Türkiye mobilya ihracat verileri Tablo 1.11b ve Tablo 1.11c’de verilmiştir. Tablo 1.11b. Arap ülkelere Türkiye mobilya ihracatı, bu ülkelerin mobilya ithalatı ve Türkiye’nin aldığı pay NO Arap Ülkeler Türkiye İhracatı* ABD $ Arap Ülkeler İthalatı* ABD $ (Bin) Arap Ülkeler Dünya İthalat Payı Türkiye Arap Ülke Pay 2011 2012 2013 2013 % % 1 Irak 286.447.623 396.202.880 455.149.461 686.197 0.42 66.3 2 Libya 17.494.230 167.211.289 237.097.610 496.805 0.30 47.8 3 S. Arabistan 42.622.461 66.676.562 84.099.719 1.810.634 0.11 4.6 4 B.A.E. 18.267.312 20.864.737 41.028.799 2.739.530 1.69 1.5 5 Mısır 14.034.612 20.493.500 23.176.014 177.375 0.01 13.0 6 Cezayir 13.828.285 14.271.911 18.827.133 263.370 0.01 7.1 7 Lübnan 13.473.086 11.959.145 11.243.813 161.081 0.01 6.9 8 Katar 9.656.755 11.375.405 18.765.599 547.903 0.33 3.4 9 Kuveyt 6.719.971 9.479.696 13.111.304 381.463 0.23 3.4 10 Fas 8.283.493 9.246.980 12.696.992 269.458 0.16 4.7 11 Ürdün 7.132.132 7.891.506 9.766.913 125.193 0.07 7.8 12 Bahreyn 4.761.770 3.802.670 3.954.786 131.282 0.08 3.0 13 Suriye 11.176.945 1.179.027 2.639.258 29.313 0.01 9.0 14 Yemen 1.093.128 3.311.714 3.989.661 32.245 0.01 12.4 15 Tunus 1.769.612 2.705.031 3.897.652 56.498 0.03 6.9 16 Umman 1.610.151 2.064.783 2.439.068 190.335 0.11 1.2 17 Sudan 2.077.409 3.288.104 1.868.159 123.107 0.07 1.5 18 Somali 63.483 728.298 1.467.769 6.536 0.004 24.3 19 Etiyopya 872.668 726.966 1.288.449 55.686 0.03 2.3 20 Moritanya 505.015 3.484.661 937.383 3.251 0.002 31 21 Cibuti 70.057 196.751 295.710 62.975 0.03 0.4 22 Komarlar 368.439 15.196 8.055 3.507 0.002 0.2 Liste Toplam 448.869.024 745.229.626 936.516.737 8.353.744 5.16 11.2 Türkiye Mobilya İhracatı Genel Toplam 2.237.246.212 - - 1.38 Dünya Mobilya İthalatı 159.954.384 100 Kaynak: TUİK, İhracat verileri, 2014 [9], Trademap, İthalat verileri, 2014 [11] 22 ülkeden oluşan Arap ülkelerinin yıllık mobilya ithalatı 8,3 milyar dolardır. Türkiye’nin bu ülkelere ihracatı ise 936 milyon olup %11,2’lik orana karşılık gelmektedir. En dikkat çekici ülkeler Irak ve Libya olup bu ülkelerin mobilya ihtiyacının yarısını Türkiye’den karşıladıkları söylenebilir. Ülke mobilya ithalatı en yüksek olan Suudi Arabistan 1,8 milyar ve Birleşik Arap Emirliklerinin ise 2,7 milyar dolardır. Ancak Türkiye, Suudi Arabistan’a % 4,6 ve B.A.E ise % 1,5’lik ihracat oranına sahip olup aldığı pay oldukça düşüktür. 23 2013te toplamda bir önceki yıla göre mobilya ihracatı Arap ülkelerine artış eğilimi olsa da bu ülkelerin toplam ithalatının %11’lik bir oranını karşılamak hedefleri olan Türkiye mobilya endüstrisi için oldukça düşük kalmaktadır. Bu ülkelere ihracatın artırılması için sektörün koyduğu gelecek beklentilerine ulaşabilmesi için başta komşu ülkeler olmak üzere Ortadoğu, Afrika ve Arap ülkeleri ve yakın komşular ile ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve pazar payının artırılması ihracata olumlu katkı sağlayacaktır. Yakın çevre komşulara Türkiye mobilya ihracatı, bu ülkelerin mobilya ithalatı ve Türkiye’nin aldığı pay Tablo 1.11c’de verilmiştir. Tablo 1.11c. Yakın çevre komşulara toplam Türkiye mobilya ihracat, bu ülkelerin mobilya ithalatı ve Türkiye’nin aldığı pay Yakın Çevre Türkiye İhracatı* ABD $ Yakın Çevre Komşular İthalatı* ABD $ -Bin Yakın Çevre Komşular Dünya İthalat* Payı Türkiye Yakın Komşular Pay NO Komşular 2011 2012 2013 2013 % % 1 Azerbaycan 108.470.135 131.495.049 166.777.149 189.234 0.01 88.1 2 Rusya 49.109.839 59.346.904 100.774.616 3.592.388 2.2 2.8 3 Türkmenistan 76.133.454 61.209.556 87.962.455 138.307 0.8 63.5 4 İran 110.754.208 71.527.314 31.354.938 398.542 0.25 7.8 5 Gürcistan 28.539.695 32.126.202 30.891.035 94.951 0.06 32.5 6 İsrail 23.299.555 23.419.348 30.506.365 556.126 0.3 5.5 7 Kazakistan 19.552.230 24.317.979 30.221.023 532.047 0.3 5.6 8 Romanya 19.489.484 18.535.895 27.977.666 545.336 0.3 5.1 9 Avusturya 25.474.875 22.634.247 25.392.503 2.640.656 1.6 0.9 10 K.K.T.C. 22.526.384 21.512.284 24.036.693 24.036 0.01 100.0 11 Yunanistan 32.830.379 19.433.274 17.539.165 302.402 0.19 5.8 12 Ukrayna 12.394.959 16.592.525 16.376.247 317.193 0.19 5.6 13 Bulgaristan 13.227.870 11.311.682 13.903.778 187.215 0.11 7.4 14 Makedonya 11.602.581 8.756.480 8.788.262 47.191 0.02 18.6 15 Özbekistan 3.049.468 3.196.630 5.280.342 75.835 0.04 6.9 16 Kırgızistan 1.976.352 2.777.388 4.342.743 30.881 0.01 14.0 17 Tacikistan 3.015.943 3.514.367 3.503.667 30.184 0.01 11.6 Liste Toplam 561.447.411 531.707.124 625.628.647 9.701.014 6.00 6.4 Türkiye Mobilya İhracatı Genel Toplam 2.237.246.212 - - 1.38 Dünya Mobilya İthalatı 159.954.384 100 Kaynak: TUİK, İhracat verileri, 2014 [9], Trademap, İthalat verileri, 2014 [11] Türkiye, Azerbaycan (%88), Türkmenistan (%63), Gürcistan (%32) ve KKTC (%100) oranlarında mobilya ihtiyaçlarını karşılamıştır. Ancak, bu oranlar yüksek olarak değerlendirilse de hacim olarak son derece düşüktür. Yakın çevre komşu ülkelerin 2013 mobilya ihtiyacı 9,7 milyar $ olup Türkiye payına düşen ancak %6,4’tür. Tablo xxx e göre, en değerli pazarlar Rusya ve Avusturya olarak gözükmekte olup ihtiyaçlarının ancak % 2,8 ve 0,9’luk kısmı Türkiye tarafından karşılanmaktadır. Sonuç olarak, yakın çevre ve Arap ülkelerinin Pazar büyüklüğü 18 milyar dolardır. Ülke olarak bu pazardan ancak 1,9 milyar $ fayda sağlanabilmektedir. Hedefleri olan Türkiye mobilya endüstrisinin komşular ve Arap ülkelerine yönelik ticaretin geliştirilmesi için politika üretmesi tavsiye edilir. 24 Türkiye mobilya ithalatı 2013 GTİP kodlama sistemine göre ürün bazında ithalat değerleri sırasıyla Tablo 1.12’de verilmiştir. Tablo 1.12. Ürün gruplarına göre Türkiye mobilya ithalatı GTIP Dörtlü Kodu GTIP Dörtlü Adı 4’lü GTİP ürün gruplarına göre Türkiye İthalat verileri 2010 2011 2012 2013 2014 Ağustos 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 405.369.639 465.424.810 410.228.205 451.414.402 345.289.736 9402 Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte, Veterinerlikte Kullanılan Mobilyalar, Berber Koltuklar Vb; Bu Eşyaları 27.218.078 32.296.148 26.976.801 26.469.693 16.426.540 9403 Diğer Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 242.083.497 348.733.007 289.724.186 374.672.812 245.258.631 9404 Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, 63.825.014 94.937.176 90.405.804 116.098.975 79.853.838 Genel Toplam 738.496.228 941.391.141 817.334.996 968.655.882 686.828.745 Yıllık artış 27% 26% -8% 17% - Kaynak TÜİK 2014 [12] Ürünlerin 12’li GTİP verileri detaylı olarak EK 3 de verilmiştir. 2010 ve 2011’de ülke ithalatında anlamlı artış söz konusu iken 2012 yılında % 8’lik düşüş yaşanmıştır. 2013 yılında ise ithalatta %17’lik artış eğilimi söz konusudur. Genel toplamda 2013 yılında 968 milyon $ mobilya ithalatı gerçekleştirilirken 9401 numaralı ürün grubu 451 milyon $ hacim ile en yüksek, 9402’nolu ürün grubu ise 26 milyonluk hacim ile en düşük ithalat hacmini oluşturmuştur. Türkiye’nin ürün gruplarına göre ihracat oranları anlamlı artış gösterirken ithalatta inişli çıkışlı, seyir izlemesi dikkat çekici olup sektör adına olumlu bulunmuştur. Ülkelere göre Türkiye mobilya ithalatı Tablo 1.13’de verilmiştir. Tablo 1.13. Ülkelere göre Türkiye mobilya ithalatı 2013 2012 Ülke Adı Yıllar (ABD $) Performans % Payı % 2011 2012 2013 2014 Ağustos 2012-2013 1 1 ÇİN 343.857.404 297.720.918 333.947.962 253.064.782 11 34,47 2 2 İTALYA 93.429.766 83.514.285 118.818.830 79.108.185 30 12,26 25 3 3 ALMANYA 87.802.196 76.248.596 103.658.635 65.283.658 26 10,70 4 4 POLONYA 51.446.910 48.646.330 56.753.512 32.619.338 14 5,86 5 6 FRANSA 42.482.914 38.614.313 42.929.346 24.958.066 10 4,43 6 5 İSPANYA 39.841.349 30.707.204 44.914.276 22.307.454 32 4,63 7 8 VİETNAM 20.609.653 16.318.301 18.652.994 20.172.010 13 1,92 8 7 ROMANYA 27.122.903 26.868.328 30.781.058 18.640.252 13 3,17 9 9 ENDONEZYA 21.438.737 16.189.246 17.194.612 15.792.519 6 1,77 10 11 A.B.D. 15.349.867 13.094.007 16.354.220 12.402.808 20 1,68 11 10 JAPONYA 16.905.265 20.752.380 15.184.165 9.385.648 -37 1,56 12 13 İST.TRAKYA SER.BÖ 17.962.353 14.289.074 14.123.700 11.221.450 -1 1,45 13 14 İST.DERİ SER.BÖLG 3.409.714 6.208.626 12.514.223 8.673.277 50 1,29 14 12 HİNDİSTAN 11.852.954 10.842.507 11.950.124 10.131.850 9 1,23 15 19 ÇEK CUMHURİYETİ 8.430.892 9.158.529 10.800.353 13.756.620 15 1,11 16 16 BULGARİSTAN 8.120.823 6.060.722 9.648.446 7.106.897 37 0,99 17 15 İNGİLTERE 21.955.887 11.524.458 9.330.178 7.392.336 -24 0,96 18 18 LİTVANYA 7.065.148 8.049.680 9.429.526 5.105.940 15 0,97 19 17 İSVEÇ 10.371.011 7.217.744 9.338.605 5.373.830 23 0,97 20 20 MACARİSTAN 6.412.715 5.626.552 7.221.175 5.560.099 22 0,74 21 22 TAYVAN 7.196.148 5.700.168 6.408.160 4.548.929 11 0,66 22 24 AVUSTURYA 7.773.744 6.195.155 5.869.472 4.451.507 -6 0,60 23 23 DANİMARKA 5.579.410 4.073.780 5.733.062 6.498.913 29 0,59 24 27 GÜNEY KORE 8.127.091 5.236.133 5.288.391 4.593.493 1 0,54 25 32 KAYSERİ SER.BÖL. 4.723.032 2.693.920 3.156.646 4.244.997 15 0,32 Liste Toplam 822.541.334 761.628.044 920.001.671 652.394.858 17 94,9 Toplam 214 Ülke 941.391.141 817.334.996 968.655.882 686.828.745 16 100 Dünya Mobilya İthalatı 159.954.384.000 100 0,60 Kaynak TUİK 2014 [12]. Türkiye’nin ülkelere göre kapsamlı ithalat verileri EK 4’te verilmiştir. 2012 yılında 125 ülkeye yaklaşık 816 milyon $ değerinde mobilya ithalatı yapılırken 2013’te %17’lik artış ile 968 milyon ithalat 110 ülkeden yapılmıştır. İthalatın yaklaşık % 95’inin ilk 25 ülkeden yapılması dikkat çekicidir. Dünya genelinde 161 milyar $ ithalatın 0,60’lık oran ile 968 milyon $ bölümü Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir. 2013’de ilk 5, bir önceki yıla göre farklılık göstermektedir. İlk 4 ülke, Çin, İtalya, Almanya, Polonya aynı sırada sıralanmış, ancak Fransa ve İspanya yer değiştirmiştir. Türkiye ithalatının %34’lük bölümünün Çin’den yapılması anlamlıdır. İtalya (%12) ve Almanya (%10,7) diğer önemli ülkeler olarak sıralanmıştır. 2012-2013 değerlendirmelerine göre, ülkeler bazından son yılda ciddi artış söz konusu olmuş, ancak Japonya (-%37) ve İngiltere’den (-%24) yapılan ithalatta ciddi düşüş söz konusudur. Dünya mobilya pazarında yer edinmek isteyen sektörün ithal mobilya ticaret seyrinin ihracat hacim değerlerinin altında kalması sektör adına olumlu değerlendirilmektedir. 1.7. Dış Ticaret Dengesi Tablo 1.14. Türkiye mobilya sanayi dış ticaret dengesi Dış Ticaret Dengesi (Bin, ABD $) Yıllar İhracat İthalat Ticari Denge Karşılama % 1997 78.479 158.367 -79.888 -102 26 1998 97.357 175.222 -77.865 -80 1999 127.663 145.648 -17.985 -14 2000 163.923 182.744 -18.821 -11 2001 180.683 111.950 68.733 38 2002 260.950 112.426 148.524 57 2003 404.844 147.761 257.083 64 2004 547.242 254.338 292.904 54 2005 645.040 341.596 303.444 47 2006 798.585 540.354 258.231 32 2007 1.032.658 680.169 352.488 34 2008 1.332.922 738.204 594.718 45 2009 1.153.520 537.382 616.137 53 2010 1.414.672 738.496 676.176 50 2011 1.658.376 941.391 716.985 47 2012 1.898.570. 817.334 1.081.236 57 2013 2.237.246 968.655 1.268.591 57 Genel toplam (17 yıl) 12.134.160 7.592.037 4.542.123 38 Kaynak: TÜİK, 2013 [9], DTM 2012 [13]. Son 17 yıllık Türkiye dış ticareti değerlendirildiğinde toplamda 12 milyar $ ihracat, 7,5 milyar $ ise ithalat yapılmıştır. İhracat ithalat dengesi ise 4,5 milyar $ ile ihracat eğilimli artı vermiştir. İthalat ihracat dengesi Şekil 1.5’de cari açık durumu ise Şekil 1.6’da verilmiştir. Şekil 1.5. Türkiye mobilya dış ticaret dengesi Şekil 1.6. Türkiye mobilya cari açık trendi -500000 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dış Ticaret Dengesi (Bin, ABD Dolar) İhracat İthalat Ticari Denge 27 Türkiye, mobilya dış ticaret dengesi 2001 yılından bu yana pozitif seyir izlemektedir. 1997 – 2000 arası sürekli açık veren sektör, 2001’den itibaren nihai ürünlerin ihracat ve ithalat farkı ile ölçülen net döviz kazancı yıllar itibari ile dış ticaret fazlası vermektedir. Sektör, sadece 2013 yılında ise 1,2 milyar $, son 17 yılda ise net döviz fazlası 4,5 milyar $ olmuştur. Bu değerlere göre, sektör ülke dış ticaretinde cari açık vermeyen nadir sektörlerden birisidir. Ancak, özellikle, Çin ve diğer Uzak Doğu ülkelerinden getirilen, daha önce yaygın kullanımı olmayan bahçe/dış mekân mobilyaları, Almanya ve İtalya’dan ithal edilen mobilyaların ithalatın artmasına neden olduğu söylenebilir. 2. SEKTÖRÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU -120% -100% -80% -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Mobilya cari açık Cari açık 28 Bu bölümde, dünya mobilya sektörünün büyüklüğü, üretim hacmi, tüketim hacmi, ithalat ve ihracat değerlerini içeren dış ticaret verileri işlenmiştir. 2.1. Dünya Mobilya Üretimi Dünya mobilya üretimi, 2004 yılında yaklaşık 284 milyar ABD $ olup, tüketimi ise 273 milyardır. 2013 yılında ise üretimi yaklaşık olarak 446 milyar $ olurken bunun 160 milyarı ihracat, 159 milyar $ ise ithalatta dış ticarete söz konusu olmuştur. Tüketim ise 440 milyar dolardır. Son 10 yılda toplam 3,5 trilyon $ üretim ve 3,1 trilyon $ tüketim ile önemli hacim oluşturmuştur. Son 10 yıl performansı gelecek 2030 yılında mobilya pazarının 1 trilyon $ olma ihtimali oldukça yüksektir. Tablo 2.1’de Dünya mobilya üretim ve tüketim değerleri, Tablo 2.2’de ise ülkelere göre dağılımı verilmiştir. Tablo 2.1. Dünya mobilya üretim ve tüketimi Tablo 2.2. Ülkelere göre Dünya mobilya üretimi ve tüketimi Yıllar Son 10 yıl Milyar $ Ülkeler 2013 Milyar $ Üretim Tüketim Üretim Tüketim Değer Değer Değer Pay% Değer Pay% 2004 284 273 ÇİN 112,5 25.2 75,8 17.2 2005 291 297 ABD 68,5 15.3 88,4 20.0 2006 325 318 İtalya 35,0 7.8 21,0 4.7 2007 340 355 Almanya 30,5 6.8 29,5 6.7 2008 350 386 Japonya 14,3 3.2 16,6 3.7 2009 352 340 Fransa 14,1 3.1 16,9 3.8 2010 341 353 Kanada 14,0 3.1 12,6 2.9 2011 376 403 İngiltere 13,5 3.0 21,1 4.8 2012 434 421 Polonya 13,0 3.0 6,4 1.5 2013 446 440 Brezilya 9,0 2.0 8,4 1.9 - - - Vietnam 8,4 1.8 4,2 0.95 - - - Türkiye* 7,2 1.6 6,8 1.3 - - - Diğer Gelişmiş ülkeler 68,0 15.2 80,0 18.2 - - - Diğer gelişen ülkeler 38,0 8.5 53,4 12.1 Son 10 yıl 3.539 3.146 Toplam 445,8 100 440,0 100 Kaynak: Csil 2014 [14], TÜİK, 2013 [2]. *TÜİK 2014 verilerine göre Türkiye değeri girilmiştir. Dolar ($) 2.25 olarak hesaplanmıştır Çin % 112 milyar $ hacim ile dünya mobilya üretiminin dörtte birini tek başına üretirken 75 milyar $ bölümü kendi iç pazarında tüketilmektedir. 2. büyük üretici 68,5 milyar $ hacim ile ABD’dir. Ancak üretimi tüketimini karşılamamakta olup her yıl % 20 oranında açık vermektedir. Japonya, Fransa ve İngiltere de benzer durumda olup üretimleri tüketimlerini karşılamamaktadır. Dünya mobilya ticaretinde ağırlıklı olarak ilk 25 ülke öne çıkmaktadır. Bu pazarda 70 ülkenin yaklaşık 200 firma ile aktif rol edindikleri söylenebilir (CsiL, 2013). Ancak, üretim ve tüketim olarak değerlendirme yapıldığında 10 ülke pazarın önemli üretici ve tüketicileri konumundadır. Dünya mobilya üretiminde öne çıkan ülkelerin payları Şekil 2.1’de verilmiştir. Şekil 2.1. Dünya mobilya üretimi ve ülkelere göre dağılımı 29 Sıralamada Çin %25, ABD % 15, İtalya % 8, Almanya % 7 payları ile öne çıkan ülkelerdir. Bu dört ülke dünya mobilya üretiminin yarısından fazlasını gerçekleştirmiştir. Japonya, Fransa, Kanada, İngiltere ve Polonya % 3 paya sahiptir. Türkiye yaklaşık % 1,6 pay ile Brezilya ve Vietnam’dan sonra gelmektedir. Diğer gelişmiş ülkeler % 15, diğer gelişmekte olan ülkeler ise % 8,5’lik pay edinmektedir. Çin, Polonya, İtalya ve Vietnam ihracat ağırlıklı üretim ve tasarımları ile hızlı gelişim gösteren ülkeler olarak öne çıkmaktadır. Türkiye mobilya üretimi 7,2 milyar $ değerinde olup dünya mobilya üretiminin yaklaşık % 1,6’lık oranını oluştururken istenilen düzeyde değildir. 2023 yılı için Türk mobilya sektörü, mobilya üretim hacmini 25 milyar $ çıkarmayı öngörmektedir. 2.2. Dünya Mobilya Tüketimi Dünya mobilya tüketimi, üretime paralel olarak her yıl artış göstermektedir. En çok mobilya tüketen ülkelerin sosyal ve ekonomik refahı yüksek olan gelişmiş ülke ağırlıklı olmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerinde mobilya tüketiminde etkin oldukları görülmektedir. Şekil 2.2 de Dünya genelinde en çok mobilya tüketen ülkeler ve ülke grupları verilmiştir. Şekil 2.2. Dünya mobilya tüketimi ve ülkelere göre dağılımı 0 5 10 15 20 25 30 ÇİN ABD İtalya Almanya Japonya Fransa Kanada İngiltere Polonya Brezilya Vietnam Türkiye* Diğer Gelişmiş ülkeler Diğer gelişen ülkeler Üretim Üretim 30 2013 verilerine göre, 445 milyar $ mobilya üretiminin en büyük tüketicisi % 20’lik oranı ve yaklaşık 88 milyar $ tüketim hacmi ile ABD, %17’lik oran ile Çin, bunları diğer gelişmekte olan ülkeler % 18, diğer gelişmekte olan ülkeler % 12, İtalya % 4,7 ve İngiltere % 4,8, Fransa %3,8, Japonya % 3,7, Kanada % 2,9, Brezilya %1,9, Polonya % 1,5, Türkiye %1,3 ve Vietnam % 0,95’lik oran sıralanmışlardır. 2.3. Dünya Mobilya Üretim ve Tüketim Dengesi 2013 değerlerine göre, üretim 446 milyar dolar olup tüketim ise 440 milyar dolardır. Dünya’da Çin ürettiği 112,5 milyar dolarlık mobilyanın 75,8 milyar dolarlık bölümünü kendi iç pazarında tüketmiş ve 36,7 milyar dolar üretim fazlası vermiştir. Çin’i sırasıyla üretim fazlası veren ülkeler olarak; İtalya (14 milyar), Polonya (6,6 milyar), Vietnam (4,2 milyar), Kanada (1,4 milyar), Almanya (1 milyar), Brezilya (0,6 milyar) ve Türkiye (0,4 milyar) olarak sıralanmaktadır. Üretimi, tüketimini karşılamayan ülkeler sıralamasında ise 20 milyar dolarlık açık ile ABD ilk sıradadır. ABD’yi takip eden ülkeler sırasıyla İngiltere (-7,6 milyar), Japonya (-2,3 milyar) ve Fransa’dır (-2,8 milyar). Diğer gelişmiş ülkeler (12 milyar) ve diğer gelişmekte olan ülkeler (-15,4 milyar) ciddi değerlerde açık veren ülkeler olarak sıralanmaktadır. Dünya mobilya üretim ve tüketim dengesi Şekil 2.3’te verilmiştir. Şekil 2.3. Dünya mobilya üretim tüketim dengesi 0 5 10 15 20 25 ÇİN ABD İtalya Almanya Japonya Fransa Kanada İngiltere Polonya Brezilya Vietnam Türkiye* Diğer Gelişmiş ülkeler Diğer gelişen ülkeler Tüketim Tüketim 31 2.4. Dünya Mobilya Ticareti 2009 yılında toplamda 227 milyar $ Dünya mobilya ticaretine söz konusu olmuş, bunun 115 milyar ihracat, 112 milyarı ise ithalatta gerçekleşmiştir. Takip eden yıllarda düzenli bir artış ile 2013 yılında mobilya ticareti yaklaşık 329 milyar $ olmuştur. İlk 25 ülke bu miktarın yaklaşık % 90’nı gerçekleştirmişlerdir. İthalatta ise yine ilk 25 ülke ithalatın % 82’sini gerçekleştirmişlerdir. Şekil 2.4’te beş yıllık ihracat ve ithalat grafiği verilmiştir. Şekil 2.4. Dünya mobilya ihracat ve ithalat grafiği 0 5 10 15 20 25 30 ÇİN ABD İtalya Almanya Japonya Fransa Kanada İngiltere Polonya Brezilya Vietnam Türkiye* Diğer Gelişmiş ülkeler Diğer gelişen ülkeler Üretim Tüketim Dengesi Tüketim Üretim 112.204.650 131.922.240 149.127.670 159.713.518 170.524.239 115.649.115 134.037.034 147.783.206 150.845.658 159.954.384 0 50.000.000 100.000.000 150.000.000 200.000.000 250.000.000 300.000.000 350.000.000 2009 2010 2011 2012 2013 İthalat İhracat 32 Bir önceki TOBB raporu verilerine göre yorumlandığında Dünya mobilya ticareti 2001’de %2’lik düşüş sonrası 2009 yılına kadar anlamlı büyüme gerçekleştirmiştir. Ancak, 2009 yılında yaşanan küresel kriz sektörün %20 oranında kesin düşüş yaşamasına neden olmuş ve 2010 yılından itibaren ise tekrar büyüme istikrarına kavuşmuştur. Dünya mobilya ticaretine, ilk 25 ülkenin yön verdiği söylenebilir. Dünya mobilya ürün grublarına değerler, ilk 25 ülke sıralaması ve Türkiyenin pozisyonuna ait ihracat ve ithalat değerleri aşağıda verilmiştir. 2.4.1. Dünya Mobilya İhracatı Dünya mobilya sektörüne ait 2011 GTİP 4’lü kodlama sistemine göre ürün bazında ihracat değerleri sırasıyla Tablo 2.3’de verilmiştir. Tablo 2.3. Ürün gruplarına göre Dünya mobilya ihracatı GTIP Dörtlü Kodu GTIP Dörtlü Adı 4’lü GTİP ürün gruplarına göre Dünya İthalat verileri 2009 2010 2011 2012 2013 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 43.315.541 51.939.979 59.103.138 63.861.109 68.627.778 9402 Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte, Veterinerlikte Kullanılan Mobilyalar, Berber Koltuklar Vb; Bu Eşyaları 2.644,069 2.889.595 3.298.586 3.534.944 3.640.647 9403 Diğer Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 58.592.345 65.130.628 72.992.940 78.235.864 83.413.950 9404 Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, 10.294.120 11.962.038 13.733.006 14.081.601 14.841.864 Genel Toplam 112.204.650 131.922.240 149.127.670 159.713.518 170.524.239 Yıllık artış - 17,5 12,9 7,1 6,7 Kaynak: Trademap 2014 [10] Mobilya ürün gruplarına göre değerlendirildiğinde toplamda 170 milyar $ ihracat hacmi oluşmuştur. GTİP 9403 kodlu ürün bazında 83 milyar, 9401 kodlu oturmaya mahsus mobilyalar ürün grubunda ise yaklaşık 67 milyar $ Pazar oluşmuştur. En düşük ürün grubu ise 3,6 milyar $ hacimle 9402 kodlu tıpta kullanılan mobilyalarda yaşanmıştır. GTİP 4’lü ürün grubuna göre Dünya mobilya ihracatı ve Türkiye’nin pozisyonu Tablo 2.4’de verilmiştir. 33 Tablo 2.4. GTİP 4’lü Ürün Grubuna göre Dünya mobilya ihracatı ve Türkiye’nin pozisyonu GTİP No Ülkeler Yıllar (Bin $) Dünyada Aldığı Pay % 2009 2010 2011 2012 2013 2013 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 1 Çin 30.309.118 39.261.424 45.188.795 56.736.056 60.082.540 35 2 Almanya 12.392.211 12.763.658 14.479.882 12.698.414 13.622.048 7.9 3 İtalya 10.831.608 10.816.823 11.792.773 10.887.679 11.683.551 6.7 4 Polonya 7.342.109 7.909.354 9.394.828 8.695.695 9.737.364 5.6 5 A.B.D 5.265.833 6.396.380 6.986.857 7.799.349 8.153.126 4.7 6 Meksika 3.206.276 4.424.475 4.909.452 5.959.697 6.681.857 3.8 7 Vietnam 2.434.203 2.978.983 4.264.794 4.946.954 5.513.854 3.2 8 Kanada 3.032.397 3.624.279 3.888.263 3.989.244 3.950.644 2.3 9 Çek. Cum. 2.161.483 2.489.633 2.811.956 2.617.467 3.102.900 1.8 10 Fransa 3.255.974 2.823.943 3.019.958 2.815.501 2.961.023 1.7 11 Malezya 2.233.804 2.556.327 2.589.447 2.663.808 2.419.880 1.4 12 İsveç 2.110.539 2.265.896 2.595.894 2.443.271 2.396.772 1.4 13 Birleşik Krallık 1.612.063 1.834.760 2.204.067 2.188.972 2.352.736 1.4 14 Hollanda 1.506.093 1.671.633 2.229.128 2.239.914 2.246.708 1.3 15 Türkiye 1.198.145 1.414.960 1.658.389 1.899.017 2.237.302 1.3 16 Romanya 1.394.690 1.521.015 1.841.658 1.774.584 2.224.856 1.3 17 Danimarka 2.201.058 2.089.322 2.271.070 2.298.557 2.193.981 1.3 18 İspanya 2.053.541 1.807.296 2.023.149 1.824.177 2.169.064 1.3 19 Belçika 2.221.157 2.116.421 2.128.581 1.864.401 1.998.193 1.2 20 Endonezya 1.666.875 1.967.763 1.767.244 1.809.350 1.787.595 1.0 21 Portekiz 1.273.495 1.311.313 1.501.806 1.753.855 1.632.855 1.0 22 Litvanya 863.224 977.558 1.231.120 1.413.041 1.571.480 0.9 23 Çin Taipei 1.086.435 1.336.612 1.459.665 1.541.785 1.531.106 0.9 24 Avusturya 2.082.672 1.979.615 2.203.342 1.800.757 1.511.210 0.9 25 Macaristan 1.014.058 1.074.285 1.328.388 1.246.270 1.475.204 0.8 Liste toplamı 104.920.496 119.885.730 135.952.546 145.864.076 155.237.849 90 Genel Toplam 112.204.650 131.922.240 149.127.670 159.713.518 170.524.239 100 Kaynak: Trademap 20114 [10]. 4’lü ürün grubuna göre toplam ihracat değerlendirildiğinde, 227 ülke arasında ilk 25 ülke % 7’lik artış ile yaklaşık 146 milyar $ ihracatın % 90’ını gerçekleştirmiştir. Son 5 yıl değerlendirmelerine göre, 2009 yılı hariç, ihracat yükselme eğiliminde olup son yılda genel toplamda % 8’lik artış söz konusudur. İlk 5 sıradaki ihracatçı ülkeler Çin, Almanya, İtalya, ABD ve Polonya’dır. Son yılda ihracat oranını en çok artıran ülkeler; Çin % 26, Meksika % 21, Portekiz % 17, Vietnam % 16, Türkiye % 15 ve ABD % 12 olup, Çin açık ara artışını devam ettirmektedir. İlk 25’teki on üç ülkenin ihracatlarında daralmalar söz konusu olup, Avusturya (-18), Almanya ve Belçika (-12), İspanya (-10), İtalya (-8), Fransa (-7) gibi mobilya sektörünün öncü ülkelerinde yaşanan düşüşler anlamlı bulunmuştur. Ülkemizin ihracatı, bir yıl öncesine göre % 2 azalarak % 15 oranında gerçeklemesine rağmen ihracatında en çok artış sağlayan büyüme yönlü ülkeler arasındadır. Trademap verilerine göre 1,899 milyar $ olup ihracat değeri ile dünyada 19. sıradadır. Türkiye’nin edindiği pay ve genel sıralamadaki yeri son yıllarda artış göstermesine rağmen istenilen ve arzu edilen yerde değildir. Büyüklüğü 160 milyar $ ihracat pazarından yaklaşık 1,9 milyar $ pay edinmek Türkiye mobilya sektörü için düşük kalmaktadır. 34 Dünya mobilya ihracatında Çin faktörü ve Avrupalı mobilya üreticilerin azalan ihracat değerleri gibi sonuçlar göz önüne alındığında üretim merkezinin doğuya doğru kaydığı söylenebilir. Ancak, son yıllarda belirleyiciliği devam etmekle birlikte Çin’de işçilik fiyatlarında yaşanan aşırı artış bu ülkenin rekabetçi fiyat oluşturma gücünü etkilemektedir. 2.4.2. Dünya Mobilya İthalatı Toplamda dörtlü ürün grubuna göre dünya mobilya ithalatında öne çıkan ülkeler ve Türkiye’nin pozisyonu Tablo 2.5’de verilmiştir. Tablo 2.5. Ürün gruplarına göre Dünya mobilya ithalatı GTIP Dörtlü Kodu GTIP Dörtlü Adı 4’lü GTİP ürün gruplarına göre Dünya İthalat verileri 2009 2010 2011 2012 2013 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 45.363.443 55.794.865 62.211.109 64.171.852 68.360.677 9402 Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte, Veterinerlikte Kullanılan Mobilyalar, Berber Koltuklar Vb; Bu Eşyaları 2.745.865 3.170.973 3.582.835 3.663.796 3.731.440 9403 Diğer Mobilyalar Ve Bunların Aksam ve Parçaları 57.775.293 63.834.377 69.295.515 70.193.506 74.484.227 9404 Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, 9.764.514 11.236.819 12.693.747 12.816.504 13.378.040 Genel toplam 115.649.115 134.037.034 147.783.206 150.845.658 159.954.384 Yıllık artış - 15,9 10,2 2,0 6,03 Kaynak: Trademap 2014 [11]. Mobilya ürün gruplarına göre değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 169 milyar $ ithalat hacmi oluşmuştur. GTİP 9403 kodlu ürün bazında 74 milyar, 9401 kodlu oturmaya mahsus mobilyalar ürün grubunda ise yaklaşık 68 milyar $ Pazar oluşmuştur. En düşük ürün grubu ise 3,7 milyar $ hacimle 9402 kodlu tıpta kullanılan mobilyalarda yaşanmıştır. Büyüme değerleri göz önüne alındığında 2009’da %15,9, 2011’de %10,2 büyüme olmuş ancak, 2012de büyümede yavaşlama olduğu söylenebilir. İthalatta oluşan ticari hareketlilik ihracatta oluşan hareketlikten düşüktür. GTİP 4’lü ürün grubuna göre Dünya mobilya ithalatı ülkelerin sıralaması ve Türkiye’nin pozisyonu Tablo 2.6 verilmiştir. Tablo 2.6. GTİP 4’lü ürün grubuna göre Dünya mobilya ithalatı ve Türkiye’nin pozisyonu 35 GTİP No İthalatçı Ülkeler Yıllar (Bin $) Dünyada Aldığı Pay % 2009 2010 2011 2012 2013 2013 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 1 A.B.D 27.272.509 34.820.327 35.971.951 39.514.951 40.079.580 24.7 2 Almanya 13.297.014 14.516.894 15.761.443 14.906.878 15.327.486 9.4 3 Fransa 7.822.798 8.519.282 9.061.429 8.562.490 7.997.735 4.9 4 Birleşik Krallık 6.855.940 7.568.332 7.553.529 7.528.247 7.911.207 4.9 5 Japonya 4.951.195 5.567.499 6.338.859 7.016.666 6.926.799 4.3 6 Kanada 4.918.175 5.987.875 6.349.793 6.856.226 6.808.097 4.2 7 Belçika 3.264.215 3.164.488 3.514.258 3.154.243 3.829.967 2.4 8 İsviçre 2.875.338 3.031.917 3.562.060 3.413.813 3.621.424 2.2 9 Rusya 1.539.320 2.101.804 2.765.344 3.398.591 3.592.388 2.2 10 Hollanda 3.159.627 3.326.844 3.969.231 3.629.918 3.538.964 2.2 11 Avustralya 2.128.158 2.415.087 2.927.065 3.072.973 3.140.760 1.9 12 Meksika 1.272.038 1.740.077 2.039.239 2.404.233 2.771.715 1.7 13 Arap Emir. 1.411.798 1.384.268 1.742.003 2.271.443 2.739.530 1.7 14 Avusturya 2.627.065 2.576.199 3.047.637 2.846.929 2.640.656 1.6 15 İspanya 3.173.345 3.389.467 3.369.447 2.539.713 2.633.321 1.6 16 Çin 1.293.249 1.731.608 2.251.831 2.334.421 2.547.163 1.6 17 İtalya 2.544.423 2.791.882 2.909.323 2.390.679 2.453.075 1.5 18 Hong Kong 715.121 775.012 863.316 884.044 2.242.746 1.5 19 İsveç 1.789.900 2.059.741 2.301.779 2.118.720 2.230.207 1.4 20 Norveç 1.692.954 1.796.437 2.046.310 2.159.512 2.130.631 1.3 21 Kore Cum. 1.132.662 1.509.564 1.608.965 1.587.914 1.736.861 1.0 22 Suud Arab. 122.192 1.006.849 1.617.088 2.232.349 1.710.634 1.0 23 Çek. Cum. 1.316.495 1.296.752 1.470.792 1.429.765 1.639.929 1.0 24 Polonya 1.373.123 1.301.700 1.521.368 1.334.179 1.520.232 0.9 25 Danimarka 1.379.926 1.493.904 1.572.909 1.521.567 1.448.381 0.9 28 Türkiye 567.647 738.496 941.394 817.323 968.656 0.6 Liste toplamı 100.496.227 116.612.305 127.078.363 129.927.787 134.188.144 82.8 Genel Toplam 115.649.115 134.037.034 147.783.206 150.845.658 159.954.384 100 Kaynak: Trademap 2014 [11]. 2012 yılında dünya mobilya ithalatında 231 ülke ticarete dâhil olmuş, yaklaşık 150 milyar $ değerinde ithalat gerçekleştirilmiştir. 25 ülke, ithalatın % 82,8’ini gerçekleştirmiştir. Hacme göre ilk 5 ithalatçı ülke ABD, Almanya, Fransa, Birleşik Krallık ve Japonya olarak ortaya çıkmaktadır. Beş ülke toplam ithalatın yarısından fazlasını gerçekleştirmiştir. Dünya mobilya tüketim değerleri ile ilişkilendirildiğinde ilk beş ülke ürettiklerinden fazla tükettikleri söz konusudur. Türkiye 2012’de 817 milyonluk hacimle % 13 oranında düşüş yaşamış olup 2013 yılında 968 milyon dolarlık hacmi ile 28. sırada yer almıştır. Türkiye’nin ithalat hacmi düşük olmakla dönem dönem yüksek artışların ve düşüşlerin geçmesi ihracat hedefi olan ülke adına negatif uyumsuzluk oluşturmaktadır. 2.5. Dünya Mobilya Pazarında Türkiye’nin Konumu 36 Türkiye mobilya ihracatında 2013 yılında 2,24 milyar $ ihracatı ile dünya mobilya ihracatından % 1,31 pay alırken, ihracatta 15. sırada yer almaktadır. Dünya pazarında Türkiye mobilya ihracat payını sürekli ve kademeli olarak artırmayı başarmaktadır. İthalatta ise 968 milyon $ hacim ile 28. sıradadır. 2012 yılında bir önceki yıla göre düşüş yaşamış ancak 2013’te artış ivmesi devam ederek dünyada aldığı pay % 0.60 olmuştur. Dünya klasmanında Türkiye’nin İthalat ve ihracat payı oldukça düşüktür. Türkiye’nin Dünyada aldığı ihracat-ithalat payı Tablo 2.7’de verilmiştir. Tablo 2.7. Türkiye’nin Dünyada aldığı ihracat-ithalat payı Yıllar İhracat (milyon $) İthalat (milyon $) Türkiye Dünya Türkiye payı % Türkiye Dünya Türkiye payı 2009 1.153 112.204 1,02 537 115.649 0,46 2010 1.414 131.922 1,07 738 134.037 0,55 2011 1.658 149.127 1,11 941 147.783 0,63 2012 1.898 159.713 1,18 817 150.845 0,54 2013 2.237 170.524 1,31 968 159.954 0,60 Kaynak: Trademap, 2014 [10 ve 11]. TÜİK, 2014 [9 ve 12]. Dünya mobilya üretimi ve tüketiminde Türkiye, 2013 yılında üretimde %1,65’lik pay tüketimde ise 1,54’lük pay ile ilk onda yer alıyor olmasına rağmen hacim olarak ticareti düşük kalmaktadır. Türkiye ihracatta 15. sırada, ithalatta ise 28. sırada yer almaktadır. Tablo 2.8’de Türkiye’nin dünya mobilya pazarında üretim ve tüketim payı verilmiştir. Tablo 2.8. Türkiye’nin Dünyada aldığı üretim-tüketim payı Yıllar Üretim (milyar $) Tüketim (milyar $) Türkiye Dünya Türkiye payı % Türkiye Dünya Türkiye payı 2009 3,8 352 1,07 3,5 340 1,02 2010 4,7 341 1,37 4,4 353 1,24 2011 6,2 376 1,64 5,4 403 1,46 2012 7,1 434 1,63 5,9 421 1,40 2013 7,4 446 1,65 6,8 440 1,54 Kaynak: Csil 2014 [14], TÜİK, 2013 [2]. Türkiye verileri TÜİK verilerinden alınmış olup 1 dolar 2.25 TL olarak hesaplanmıştır. Türkiye 2009 yılında 3,8 milyar dolarlık mobilya üretirken bunun 340 milyar dolarlık bölümünü iç pazarda tüketmiştir. 2013 değerlerine göre üretim ve tüketim yaklaşık 2 katı artmıştır. Türkiye, Dünya mobilya üretim-tüketiminde aldığı değerlere ilk 12 ülke arasında yer almaktadır. 37 Şekil 2.5. Dünya mobilya ticaretinde Türkiye payı Türkiye’nin Dünya mobilya ticaretinde çizmiş olduğu eğilim, 2009-2011 üretim ve tüketim değerlerinde oluşan %1’lik değerlerden yaklaşık %1,5 değer artışına göre; artış yönlüdür. Ancak 2012 ve 2013’te düşüş ve durağan yönlüdür. İhracat eğilimi ise anlamlı oranlarda artış yönlüdür. Ancak, İthalatta gösterilen performans inişli çıkışlıdır. 3. SEKTÖRÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2009 2010 2011 2012 2013 Türkiye payı Üretim Tüketim İhracat İthalat 38 Sektörün sorunları ve çözüm önerileri, devlet ajandasında yıllardır yer almıştır. 9. Kalkınma Planı, 10. Kalkınma Planı ve TOBB raporlarında son 10 yıldır temel sorunlar tespit edilmiş, çözüm önerileri ifade edilmiş ve ilgili yetkili kurum ve kuruluşlar ile sorunlara çözümler aranmıştır. En son, TOBB VII. Türkiye Sektörel Ekonomi Şurasında sektör meclis başkanı Sayın Davut Doğan raporlarda ifade edilen sektör sorunlarını Sanayi Bakanlığı ve Ekonomi bakanlığı düzeyinde paylaşmıştır. Yıllar içerisinde kronikleşen temel sorunlar 2013 TOBB Mobilya Meclisi Sektör raporunda detaylı olarak verilmiştir. Ancak, temel sorunların gündemden düşmemesi için kronik sorunlar başlığı altında 2014 raporunda özetle tekrar değinilmiştir. Güncel ve yeni sorunlar ise yeni bir başlıkta sunulmuştur. 3.1. Kronik Sorunlar 3.1.1. Haksız rekabet Sektörde yaşanan kayıt dışılık %50 -%60 (Sektörde çoğu küçük atölyelerden oluşan 39.036 girişim sayısı/işletme vardır. Mobilya imalat sanayinde fatura alımlarında, çalışanların sigortalanması (bakınız Tablo 1.1d) gibi konularda ciddi sorgulanması gereken durumlar mevcuttur. Mal girdi, çıktıları, istihdam verileri ve sigorta primleri net olarak kayıt edilmemekte ve piyasa denetlemesi düzenli yapılmamaktadır). ? Kamu denetimi ve etkinliği Şahsi çıkar ve menfaatlerin güdülmesi sonucu alınmayan faturaların önünün kesilmesi gerekmektedir. Üretim çıktısı ile satış rakamları bağımsız gezici denetçiler ile sürekli kontrol altında tutulmalıdır. Hem işyerleri hem de alıcıların takibi yapılmalıdır. Çevre ve insan sağlığına zararlı hammaddeler, uygulamalar kontrol edilmelidir. ? Fikri hakların korunması Ürün kopyalama ve taklitçilik (fikri hakların korunmasında yaşanan sıkıntılar), büyük ölçekli firmaların üretim yelpazelerinde dahi ürün benzerliği veya kopyalamalarına rastlanabilmektedir. Ürün kopyalama konularında yargıya intikal etmiş davalar söz konusudur. ? Satış anında fatura alımı Daha sık denetimlerin yapılması ve yaptırım ve cezai müeyyidelerin gerçekten uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapılabilir. 3.1.2. Maliyet artırıcı kamusal yükler ? Sorumluluk sigortalarına ilişkin sıkıntılar giderilmeli ? Sigortalama ? Yangın ? Taşımacılık ? Kıdem tazminatları ? Akaryakıtta uygulanan vergi oranları 39 ? Lüks tüketim – KDV oranı yüksekliği ? KDV Tekstil sektörü ile eşitlenmeli ? Kurumlar vergisi oranlarının yüksekliği 3.1.3. Sektörde yaşanan yerli hammadde sıkıntısı Ülkemizde hammadde konusunda rekabetçi piyasa şartları oluşmadığı gibi orman kaynaklarının önemli bir bölümü doğrudan yakacak odun olarak kullanılmaktadır. Buna ilaveten yanlış kesim sonucu endüstriyel odun kalitesinin düşmesi, yanlış depolama sonucu ardaklanma, çürüme gibi nedenlerden dolayı yine yakıt olarak kullanılması önemli bir sorundur. Mobilya üretiminde kullanılan diğer girdilerden hırdavat malzemeleri yoğunluklu olarak ithal edilmektedir. Döşemecilik sektöründe kullanılan kumaş, sünger, kuş tüyü gibi malzemelerin tedariki de ağırlıklı olarak ithal ürünlerden oluşmaktadır. Hammadde kaynaklarının yetersizliği, Türk mobilya sektöründeki işletmelerin uluslararası rekabet gücünü zayıflatan bir unsurdur. Türkiye, ahşap, sunta, kaplama, hırdavat ve diğer girdiler gibi uygun temel materyal arzına sahip olduğu halde iyi kalitede yerli girdileri, yeterli miktarda ve rekabet edebilir fiyatlarla elde etmek sorun oluşturmaktadır. ? 3071 sayılı Orman Kanunu güncellenerek ormanların verimli kullanılması sağlanmalı (Kanun numarası 6381) ve endüstriyel odun ihtiyacı ? MDF ve suntaya alternatif çevreye duyarlı kompozit malzeme üretimine yönelik ArGe faaliyetleri teşvik edilmeli ? Panel levha üretimindeki tekelleşme ve fiyatlandırmada yaşanan sıkıntılar giderilmelidir. 3.1.4. Mobilya meslek eğitimi Sektörün genel yapısına ve temel sorunlarına bakıldığında, genel eğitim ve meslek eğitimi alanında yeni neslin zamanın ihtiyaçlarına uygun nitelikte olmayışı ve yaratıcı düşünce geliştirmede yetersiz kalmasının en önemli sorunlardan biri olduğu ortaya çıkmaktadır. Eğitimdeki yetersizlik; kalifiye işgücü, istihdam ve deneyim eksikliğini beraberinde getirmektedir. Bu durum ise sektörün gelişimi ve rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Mesleki eğitimdeki sorunlar okullar, çalışanlar ve yöneticiler olarak ele alınmalıdır. Mobilya eğitimi veren üniversite düzeyinde bölümler açılmalı ve desteklenmelidir. 3.1.5. Lojistik destek sorunu (Navlun) Mobilya havaleli ürün olması sebebiyle karayolu taşımacılığının birinci alternatiflikten çıkarılması gerekmektedir. Diğer nakliye alternatifleri olan demiryolu, denizyolu taşımacılığının yaygınlaştırılmasının hem maliyetleri düşüreceği hem de ürünlerin müşteriye ulaşım hızını artıracağı tahmin edilmektedir. 3 tarafı denizlerle çevrili ülkemizde deniz ulaşımının etkinsizliği navlun maliyetlerinin yüzde 10 -15 oranlarında artmasına neden olmaktadır. Öte yandan nakliyatta kullanılan araçların taşımacılık standartlarına uygun olması, ürünün profesyonel bir biçimde zamanında ve sağlam teslim edilmesi de önemli hususlardır. 40 Sonuç olarak, TOBB 2013 Mobilya Ürünleri Meclisi Sektör Raporunda yer alan kronik sorunlar ve öneriler hem devlet hem de firmalar tarafından kayda değer alınmalı ve çözüm aracı olarak kullanılması tavsiye edilir. 3.2. Güncel Yeni Sorunlar ve Çözüm önerileri 3.2.1. Dış Pazar Uluslararası pazarlamada ülke imajı ve firma imajı dış pazarlara açılmak isteyen firmalar açısından çok önemlidir. Ülkelerin yabancı sermayeye karşı tutumları, siyasi istikrar, toplumsal barış, sendikal hareketler gibi konular ülke imajı açısından çok önemli olup ticaretini etkileyen faktörlerdir. Diğer taraftan ülke imajına bağlı olarak firma imajı da dış pazarlara açılmada önemli bir fırsat veya engel teşkil edebilir. Hedef dış pazarlar da ülke aleyhine olumsuz bir imaj oluşmuş ise sektörün pazara giriş faaliyetini olumsuz etkilemektedir. Son dönemlerde yurt dışı genel görünümün fazlası ile Türkiye aleyhine olması sektörü etkilemektedir. Bir diğer önemli sorun ise uluslararası piyasalarda rekabetin her geçen gün artarak devam etmesi, firmalara fiyatlarını düşürme yönünde baskılar oluşturmasıdır. Kendi ülkelerinde yaşanan ekonomik sıkıntılar, firmaları daha fazla ihracat yapmaya yöneltmekte, daha önce uyguladıkları yüksek fiyat politikasından uzaklaşarak tamamen rekabetçi stratejilere yöneltmektedir. Uluslararası pazarlarda firmalar öncelikle kalite-fiyat (yüksek kalite, düşük (uygun) fiyat) dengesini oluşturmaya çalışmakta, bu durum da rekabeti en üst seviyeye taşımaktadır. Türkiye’de üretilmeyen ya da üretilse de yeterli kaliteye sahip olmayan aksesuar ve yedek parçaların ithalatının zorlaştırılması, ülke ihracatın maliyet kalemlerini artırmakta ve uluslararası pazarda rekabet edebilme gücünü engellemektedir. Dış pazara yönelik mevzuat düzenlemelerinde ihracata engel oluşturacak düzenlemelere dikkat edilmelidir. Dış Pazar ile ilgili sorunlar özetle: ? Enerji maliyetlerinin yüksekliği, ? Finansman maliyetlerinin yüksekliği, ? Nakliye masraflarının yüksekliği, ? Limanlar da alt ve üst yapı eksikliklerinin bulunması, ? Türk malı imajının hala tam olarak yerleşmemiş olması, ? Yeni firmalar arasında yaşanan yoğun rekabet dolayısıyla kaliteli Türk mallarının çok düşük fiyatta satılması, ? Dış ülkelerce ülkemiz menşeli ihraç ürünlerinde açılan aşırı damping soruşturmaları, ? Yabancı ülkelerin ithalata koymuş oldukları tarife dışı engeller. 3.2.2. Gümrüklerde yaşanan güncel sorunlar 41 Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkelerine ve Amerika Birleşik Devleti’ ne oranla gümrük vergilerinde oldukça fazla dezavantajı bulunmaktadır. Birçok ülkeye yapılan ihracatta yüksek gümrük vergileri, yabancı rakiplere karşı rekabeti zorlaştırmakta, rekabet edebilmek için oluşturulan fiyat skalaları kar marjlarını düşürüp, ihracat yapılan her üründe katma değeri minimum seviyelere indirmektedir. Gümrüklerde yeterli depolama alanı ve yetişmiş eleman eksikliği yığılmalara neden olmaktadır. Denetimlerin bağımsız ve tarafsız yapılması bu noktada da önem kazanmaktadır. Gümrükler de kontrol amacıyla ambalajlar bozulmaktadır. Gümrüklerde yaşanan kararsızlık durumlarında numune ürün alıkonulmak veya İhracatçı Birlikleri'nden ekspertiz/uzman istenmektedir. Bu durum ise, ürünün alıcıya geç ulaşmasına neden olmaktadır. İhracatçı Birlikleri’nce kapatma işlemleri yapıldıktan sonra ithalatların yapıldığı (teminatların tutulu olduğu) gümrüklerin başmüdürlüklerine teminat çözümü için yazılı olarak gereği bildirilmektedir. DİİB kapatma ve teminat çözümüyle ilgili işlemler başmüdürlüklerde Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi servisleri tarafından takip edilmekte ve bağlı gümrük müdürlüklerine (teminatların tutulu olduğu) teminat iadesi için talimat verilmektedir. Gümrük Müdürlüğü de saymanlığına talimat vermektedir. Kapatma yazısı ile teminat iadesi arasında geçen sürenin ortalama 1-1,5 ay olduğu, ifade edilmektedir. İzin belgelerinin kapandı yazıları alındıktan sonra, bu belge ile ilgili gümrük müdürlüklerine başvuruda bulunulduğu takdirde teminat mektuplarının biran önce teslim edilmesi sağlanmalıdır. 3.2.3. Komşulara yönelik ticarette yaşanan sorunlar Komşularla ticaretin avantaj yaratacağı gümrük vergi oranları, rekabet avantajı, bilinirlilik ve tercih edilme, gümrüklerdeki uzun süren prosedürler yüzünden yakın olma ve hızlı teslimat avantajını kullanamama komşulara yönelik ticarette yaşanan sorunlar olarak sıralanabilir. Kurumsal Türk firmaları, Rusya da uygulanan yüksek gümrük vergisi ve KDV oranlarından kaçınmak için çift faturalandırma yapan merdiven altı firmalardan dolayı büyük sorunlar yaşamaktadır. Bu durumdaki firmalara karşın Rusya hükümeti vergi toplamak ve kaçakçılığı önlemek adına sert tedbirler almaktadır. Rusya 2013 yılı itibari ile 3,6 milyar dolar ithalatı söz konusu olan ciddi bir pazardır. Türkiye 100 milyon dolarlık satış ile ancak %2,8’lik pay almaktadır. Önemli bir Pazar konumunda olan Rusya pazarından alınan pay oldukça düşüktür. Genel anlamda; 2013’te %10 üzeri artış sağlayan Türkiye ihracatının daha hızlı ilerlemesi adına Rusya gümrüklerinde uygulanan yüksek gümrük vergisi ve KDV oranlarının düşürülmesi ve bununla beraber referans gümrük fiyatlandırması işleminin tamamen kaldırılmasına yönelik girişimlerde bulunulması Rusya pazarından alınacak payın artmasına faydalı olacaktır. Rusya’ya yapılan ihracat artış ağırlıklı olmasına rağmen alınan pay oldukça düşüktür. Rusya ile ilgili kontrollerin hızlandırılması, onaylatılmış menşei şahadetnamenin GOST ile bir tutularak Türk menşeli malların KDV ve gümrük vergisi oranlarının düşürülmesi, referans fiyatlama sisteminin Türk malları için kaldırılması ve demir yolu taşımacılığının aktif hale getirilmesi iki ülke arasındaki ihracatı rahatlatabilir. 42 Rusya ile BGH (basitleştirilmiş geçiş hizmeti) ülkemizde bir kaç firma ile sınırlandırılmış olup tanıtımı iyi yapılmadığı için aktif kullanılan bir sistem değildir. Ayrıca hala hazırda deniz sevkiyatı ile sınırlı kalmaktadır. Daha fazla tanıtım yapılarak diğer taşıma sistemleri de devreye alınmalıdır. Bankacılık sisteminin iyi çalışmaması nedeniyle akreditif işlemlerinin yok denecek kadar az ve zor olmasından dolayı kredili işlemler yapılamamakta ve kimse buna yanaşmamaktadır. Gümrük rejiminin çok sert olması yüklerde yapılan kontroller farklı devlet organları tarafından sıklıkla uygulanmakta, büyük zaman kaybına neden olmaktadır. Yapılan kontrol ve tespitlerde gümrük ödemelerinin alıcısı tarafından yapılması zorunluluğu DDP çalışmaları olumsuz etkilemektedir. Komşularla yapılan ticarette öne çıkan sorunlar özetle: ? Nakliyeci firmaların sadece nakliye işi yapması, komisyonculuk yapmaması ? Savaş ve terör durumunun bir an önce sonlandırılması ? İran’ a yapılan ihracatın yıllardır düşüş yönlü olması ? Suudi Arabistan ve B.A.E leri pazarlarından faydalanılması ? Uluslararası banka kanallarının açılması ambargo olmaması ? Suriye’de savaşın bitmesi, Irak’ta terör eylemlerinin bitmesi ? Libya ve Mısır gibi ülkeleri huzura kavuşması, ? Rusya pazarında kolaylıklar sağlanması, gibi sorunlara kolaylıklar getirilmesi ülke mobilya ihracatını artıracağı söylenebilir. 3.2.4. Ulaşım/Taşımacılık sorunları Liman kentleri dışında olan üreticilerin tren yolu hatlarının ve taşıma ambarlarının efektif olarak çalışmaması nedeniyle navlun fiyatlarında çok yüksek bedellere maruz kalınmaktadır. Tüm sektörlerin çalışma dengesi ve koordinasyonu ile ortak çalışma ve işbirlikleri kurularak taşımalık ambarlarının ve tren yolunun hızlı ve ekonomik çalışmasını sağlayacak yapı ve teşvikler oluşturulmalıdır. Özellikle Rusya’ya yapılan transport; iki ülke arasında tır ile yapılan taşımalarda uygulanan özel yönetmelik Türkiye’nin aleyhine olmakta ve iki ülke arasında çalışan Türk menşeli tır sayısını belirli oranda sınırlamaktadır. Bu da o bölgeye çalışan Türk firmalarının fiyatlarının yüksek olmasına sebep olmaktadır. 3.2.5. İç Pazar Türkiye mobilya üretimi %94 oranında iç Pazara yönelik çalışmakta olup İnşaat sektöründe yaşanacak olumsuz bir durumun doğrudan iç tüketime yansıyacağı tahmin edilmektedir. İç pazardaki tüketim hareketliliğinin dış pazarda da sağlanması önem taşımaktadır. İç pazara yönelik sorunlar ve öneriler özetle: ? Çin’den bitmiş ürün ithalatı zorlaştırılmalı 43 ? Siyasette oluşan olumsuz hava ekonomiyi olumsuz etkiliyor ? KDV % 8’e düşürülmeli ? İş kazaları piyasayı olumsuz etkilemekte, ? İş güvenliği ile ilgili 6331 sayılı yasanın mobilya sektöründe uygulanabilirliğinde belirsizlikler var. 3.3. Sektörün diğer sorunları ? Sektörde son zamanlarda çekler ile ilgili yaşanan sorunlar giderilmeli ve konu ile ilgili net düzenlemeler yapılmalıdır. ? Çin ve Uzak doğu ülkelerinden ithal edilen kalitesiz ucuz ürünler ihracatta rekabeti etkilemektedir. Çin ve Uzakdoğu ülkelerinden yapılan ithal ürünler (özellikle de laminatlar), uluslararası anlaşmalar çerçevesinde kontrole tabi tutulmalıdır. Bu konuda uygulama ve denetleme sıkıntıları vardır. ? İhraç ürünleri için Sanayi ve Ticaret Odalarından alınan belgelerin onayı için odalara gitmek gerekmektedir. ATR dolaşım belgesi, Euro 1, Menşe Şahadetnamesi belgeleri satış ve belge onay işlemlerinin elektronik ortamda yapılabilmesi için gerekli altyapının kurulması, firmaların zaman kaybına uğramaması için önem arz etmektedir. Söz konusu belgelerin İhracatçı Birlikleri tarafından verilmesi yönünde çalışma yapılmalıdır. 4. GZFT / SWOT ANALİZİ VE 44 REKABET GÜCÜNÜN DEĞERLENDİRMESİ Sektörün mevcut durumu, ihracat ve ithalatı, üretim kapasitesi ve kullanımı, iç ve dış piyasalarda yeni oluşumlar, siyasi istikrar gibi çok boyutlu bilinmeyenlere göre hammadde ve girdiler, üretim, teknoloji faaliyetleri, pazarlama ve satış, finansman ve mali yapı, insan kaynakları, piyasa ve sektör koşulları parametre olarak kullanılmış, sektör içsel ve dışsal olarak değerlendirilmiştir. Buna göre; güçlü, zayıf yanlar, fırsatlar ve tehditleri belirlenmiş ve sektörün geleceği ve rekabet edebilirliği ile ilgili analizler bu bölümde sunulmuştur. Güçlü, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditlere yönelik GZFT/SWOT analizi Şekil 4.1’de verilmiştir. Türkiye, dünya mobilya pazarında Şekil 4.1. GZFT analiz tablosunda ifade edildiği gibi coğrafi konumunun etkisi ile birçok güçlü yanları ve fırsatları bünyesinde bulundurmaktadır. Payına düşeni alabilmesi için mevcut sorunlarını çözerek etkin fark yaratacak güçlü yanları ve fırsatları değerlendirmesi, zayıf yönlere ve tehditlere ivedi çözüm getirmesi gerekmektedir. 21. yüzyıl beklentileri doğrultusunda kullanıcı ihtiyaçları, uluslararası pazarlarda kültür farklılıkları, mobilyadan beklentiler iyi tespit edilmeli ve nokta atışı ürünler ile sektör dünya pazarında yer edinmelidir. Dış ticaret açığı vermeyen ve ülke istihdamına büyük katkı sağlayan sektöre devletin destek sağlayıcı politikalar üretmesi beklenmektedir. GZFT analiz tablosunda ifade edilen öğeler iyi analiz edilmeli ve hem mobilya sektör işletmeleri ve dernekleri hem de devlet bu konular ile ilgili çalışmalar yapmalıdır. Ulusal ve uluslararası ölçekte rekabet gücünün artırılması, devletin ve mobilya işletmelerinin “Modern Tasarım ve AR-GE”ye önem vermeleri yaşamsal önem taşımaktadır. Bunlara ilaveten mobilya kalite standartlarının belirlenmesi ve denetimlerinin yapılması da kaçınılmaz bir gerekliliktir. Sektör, Türkiye imalat sanayisinde son 14 yıldır dış ticaret açığı vermeyen nadir sektörlerden birisidir. Hızlı gelişim ve değişim sürecinde olan sektör; markası, kalitesi, sektördeki küçük – büyük ölçekli firmaları, coğrafi konumu, ülkenin genel büyüme yönlü politikası, genç nüfusu, kişi başına düşen milli gelirin iyileşmesi sayesinde iç ve dış pazarda önemli potansiyel arz etmektedir. 2001 yılından buyana sürekli artan ihracat değeri ile sektör, 2023 yılı için hedef koyduğu 25 milyar dolar üretim kapasitesi, 10 milyar dolar ihracat beklentisi ile dünyanın ilk 10, Avrupa’nın ise ilk 5 büyük mobilya ihracatçıları arasında olmayı hedeflemektedir. 45 Şekil 4.1. GZFT/SWOT Analizi Parametreler Güçlü Yönler Zayıf Yönler Fırsatlar Tehditler Hammadde ve girdiler - Yüksek hammadde girdileri, Ormanların etkin kullanılmaması, Endüstriyel ve özel orman eksikliği, Yan sanayi, Teknoloji kullanımı ile yeni malzeme arayışları Yerli ağaç ve orman kullanımının sınırlanması, Yetersiz yurt içi hammadde kaynakları, Üretim Modern üretim tesisleri, Büyük ölçekli firmalar, Yoğun üretim, kümelenmeleri, KOBİler, Düşük ürün standartları, Sağlıksız üretim yerleri ve iş güvenliği, Kayıt dışılık, Üretimde çeşitlilik, Verimlilikte artma potansiyeli, AB ülkelerinde tüketimin üretimden çok olması Kayıt dışı üretim, Çevreye duyarlı üretim ve yükler, İş ve İşçi güvenliği Teknoloji Faaliyetleri Teknoloji Kullanımı ve uyumu, Ürün ve malzeme çeşitliliği, Yüksek teknoloji kullanımı, Sınırlı yenilikçi yaklaşımlar Düşük ürün standardı Markalaşma, düşük kalite ve imaj, Tasarım, patent ve kopyalama Çevreye sınırlı duyarlılık Tasarım, inovasyon ve marka bilincinin artması Tüketici ve müşteri odaklı ürünler Hizmet sunumu Çevreye uyumlu mobilya üretimi Akıllı mobilyalar Üretim teknolojisinde dışa bağımlılık, Pazarlama - Satış Geniş bayi ve dağıtım ağı, Potansiyel pazarlara, yakınlık, Coğrafi konum, Ürün yelpazesi, Sınırlı tanıtım faaliyetleri ve destekleri Coğrafi konum, İç - Dış Pazar (Arap ülkeleri ve çevre komşu ülkelerin mobilya ihtiyacı, Avrupa’da üretimin tüketimi karşılamaması, Değişen tüketici alışkanlıkları, Çin faktörü, Kyoto Protokolü ve çevre duyarlı ürün, AB ülkelerinde yavaşlama, Komşu ülkelerde yaşanan sorunlar, Finansman ve Mali yapı - Sınırlı finansman ve sermaye olanakları Yabancı ortaklık - İnsan Kaynakları Gelişmeye açıklık, AB’ye göre ucuz iş gücü, Mesleki eğitim Yetersizliği, Kalifiye iş gücü eksikliği, Genç nüfus Kalifiye iş gücü açığı, Piyasa ve sektör koşulları Sektörün gelişime açık olması, 14 yıllık performansı, Potansiyel arz etmesi, Sınırlı kurumsallaşma, Kayıt dışı üretim, Haksız rekabet, Sınırlı kamu yönlendirmesi, Yetersiz teşvikler, Dünya ticaretinde rekabet, 2023 yılı Türkiye ihracat hedefleri, 2050de 1 trilyon ticaret, Tasarım korunması- Taklitçilik, Kalitesiz ucuz ithalat, Büyük işletme-küçük işletme arası eşitsizlik, Sektör İmajı, 46 4.1. Çevre Analizi Türk mobilya sektörü, dünya mobilya üretiminin yaklaşık % 1,6 oranı üretiyor olmasına rağmen arzulanan düzeyde ve hedefte değildir. Türkiye mobilya sektörü, 2013 yılı itibarıyla 203 ülkeye 2,2 milyar dolar mobilya ihraç etmiş ve dünya sıralamasında 15. Avrupa ülkeleri sıralamasında ise 8. sırada yer almıştır. 2012 değerlerine göre dünya sırlamasında 4, Avrupa sıralamasında ise 7 kademe ilerlemiştir. İthalat verilerine göre, 110 ülkeden 968 milyon dolar değerinde mobilya ithal etmiş ve dünya sıralamasında 28. Avrupa ülkeleri sıralamasında ise 17. sırada yer almıştır. 9,7 milyar dolarlık yakın komşu ve 8,3 milyar dolarlık Arap ülke pazarlarına yapılan ihracat son yıllarda artış gösteriyor olmasına rağmen bu pazarlardan alınan pay oldukça düşüktür. Özellikle, Rusya, Arabistan, B.A.E ve Avusturya pazarlarından Türkiye’nin faydalanamadığı görülmektedir. Türkiye’nin bu pazarlara ihracatı yaklaşık 1,9 milyon olup %11,2’lik orana karşılık gelmektedir. En dikkat çekici ülkeler Irak ve Libya olup bu ülkelerin mobilya ihtiyacının yarısını Türkiye’den karşıladıkları görülmektedir. Ülke mobilya ithalatı en yüksek olan Suudi Arabistan 1,8 milyar ve Birleşik Arap Emirliklerinin ise 2,7 milyar dolardır. Ancak Türkiye, Suudi Arabistan’a % 4,6 ve B.A.E ise % 1,5’lik ihracat oranına sahip olup aldığı pay oldukça düşüktür. Sonuç olarak, yakın çevre ve Arap ülkelerinin Pazar büyüklüğü 18 milyar dolardır. Ülke olarak bu pazardan ancak 1,9 milyar $ fayda sağlanabilmektedir. Hedefleri olan Türkiye mobilya endüstrisinin komşular ve Arap ülkelerine yönelik ticaretin geliştirilmesi için politika üretmesi tavsiye edilir. Mevcut değerler, dünya mobilya sektörünün artış eğilimli olduğunu göstermektedir. Son 14 yıllık genel perspektif, Türk mobilya sektörünün üretim ve ihracat hacmi ile büyüme potansiyelini ortaya koymakla birlikte istenilen düzeyde değildir. Dünya mobilya pazarında 2050 yılı itibariyle 1 trilyon Amerikan $ hacmi geçmesi beklenen pazarda Türkiye’nin payına düşeni alabilmesi için sorunlarını çözüp üretim kapasitesi ve rekabet gücünü artırması gerekmektedir. Bu konuda hem sektör hem de devlet adına yapılması gerekenler ve üretilmesi gereken politikalar söz konusudur. 47 4.2. Sektörün Rekabet Analizi Türkiye mobilya imalat sanayinin rekabet gücünde yaşanan gelişmeler Şekil 4.1. de verilmiş ve kısa değerlendirmeleri yapılmıştır. Şekil 4.2. Mobilya imalat sanayinde rekabet parametreleri Parametreler Belirleyici rekabet unsurları Hammadde Hammadde kaynaklarının varlığı ve kalitesi Yan Sanayi Üretim Hammadde maliyetleri Organize üretim bölgeleri, Teknoloji Faaliyetleri Ürün standartları, Ürün kalitesi, Markalaşma ve İmaj Tasarım Kapasitesi Çevre dostu üretim Pazarlama - Satış Lojistik alt yapısı, Dağıtım ağı, Taşımacılık maliyetleri, Tanıtım ve fuarlar Finansman ve Mali yapı Karlılık, Kredi olanakları ve maliyetleri Yatırım ve ihracat teşvikleri İnsan Kaynakları Eğitimli ve Nitelikli insan kaynaklarının varlığı Çalışma ve iş kanunları ve düzenlemeleri Piyasa ve sektör koşulları İthalat ve iç piyasa gözetimi, Adil ve etik rekabet koşulları Hammadde: Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçı Birlikleri Sektör raporuna [21] göre, mobilya sektöründe günlük 30 bin m3, yıllık 15 milyon m3 endüstriyel oduna ihtiyaç duyulmaktadır. Bu miktarın 9 milyon m3’ü iç piyasadan, kalan bölümü ise ithalat yoluyla karşılanmaktadır. 2023 hedeflerine ulaşmak için piyasa türleri ve ormanların verim gücü dikkate alınarak yerli endüstriyel odun üretiminin en az 20 milyon m3’e çıkarılması gerektiği düşünülmektedir. Türkiye’de ileri teknoloji ile yonga levha/sunta ve MDF üretimi yapılırken, üretim için gerekli hammadde tedarikinde sorun yaşanması üretimi etkilemekte, kapasite oranlarını düşürmekte ve bu durum fiyatlandırmalara etki etmektedir. Endüstriyel odunun dış piyasalarda Türkiye’den yüzde 50-60’a varan oranlarda ucuz olması özellikle ihracatta rekabeti sürekli zayıflatan bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Ülkemizde hammadde konusunda rekabetçi piyasa şartları oluşmadığı gibi orman kaynaklarının önemli bir bölümü doğrudan yakacak odun olarak kullanılmaktadır. Önlemler alınmadığında, hammadde sıkıntısı, sektörün mobilya üretim faaliyetlerini negatif etkileyeceği düşünülmektedir. Yan Sanayi: Mobilya sektöründe yan sanayi tamamen ana sanayinin yönlendirmesi ile çalışmakta olup, sadece fason üretici mantığında hizmet verme durumundan kurtulamamaktadır. Bu durum sektörde uzun vadeli dönüşümü ve katma değerli iş yapma anlayışının gelişmesini mümkün kılmamaktadır. Tekstil konusunda dünya devleri ile yarışan, demir-çelik üretiminde ön sıralarda bulunan ve cam konusunda önde gelen liderler arasında 48 olan ülkemizde mobilya üretiminde bu ana sektörlere ait yarı mamul ürünlerin ağırlıklı olarak ithal edilmesi çelişki doğurmakta ve sektörler arası iletişimsizlik olduğu anlamı çıkarılmaktadır. Mobilya sanayinin diğer ihtiyacı olan nitelikli aksesuar malzemeleri ağırlıklı olarak yurt dışından getirilmekte olup bu alanda yerli yan sanayi etkin değildir. Teknoloji faaliyetleri: Sektörde büyük ölçekli işletmelerde gelişmiş üretim teknolojilerinden faydalanılmaktadır. Ürün standartları, kalitesi, markası ve tasarım boyutu sektörde her geçen yıl değer kazanmaktadır. Ancak, çevre dostu üretime yönelik çalışmalar henüz istenilen düzeyde değildir. Büyük ölçekli firmaların katılımı ile mobilya imalat sanayinde teknoloji faaliyetleri, araştırma-geliştirme çalışmaları, tasarım ve markalaşma rekabetin en önemli unsurları haline gelmiştir. 2013 yılında ise sektörde alınan patent sayısı marka tescil ve tasarım tescil gibi belge sayılarında ciddi artış gözlemlenmiş olsa da gelişmiş ülke seviyesi sayılarına henüz ulaşılamadığı söylenebilir. Son yıllarda artış eğilimli bu parametrelerin hız kazanarak devam etmesi sektörün ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabetine pozitif etki edeceği düşünülmektedir. Sermaye/finansman: sıkıntısı ve kredi maliyetlerinin yüksekliği önemli sorunlar arasında yer almaktadır. İşletmeler para piyasalarından, özellikle ticari bankalardan uygun koşullarda kredi temininde zorlandıklarından, faaliyetlerini genellikle öz kaynaklarından finanse etmektedirler. Bunun sonucu olarak, sürekli işletme sermayesi sıkıntısı yaşanmaktadır. Pazarlama – Satış: Sektörün hazırladığı fuarlar pazar etkinliğine, pazarlamaya ve tanıtıma doğrudan etki etmektedir. Coğrafi konumu ile etkili etkin dağıtım ağına sahiptir, ancak, bu raporun sorunlar bölümünde belirtildiği gibi taşımacılıkta sorunlar mevcut olup coğrafi konumun sunduğu faydalardan arzu edilen düzeyde katma değer üretilememektedir. Lojistikte yaşan alt yapı sorunları ve karayolu taşımacılığı maliyetleri artırmakta ve sektörün rekabet gücü doğrudan negatif etkilenmektedir. İnsan Kaynakları: Sektörde yetişmiş kalifiye iş gücünde sorunlar vardır. Sektörün genel yapısına ve temel sorunlarına bakıldığında, genel eğitim ve meslek eğitimi alanında yeni neslin zamanın ihtiyaçlarına uygun nitelikte olmadığı ve yaratıcı düşünce geliştirmede yetersiz kaldığı ve mevcut kalifiye iş gücünün rekabeti doğrudan etkileyen unsurlarından birisi olarak ortaya çıktığıdır. Mesleki eğitimdeki yetersizlik; kalifiye işgücü, istihdam ve deneyim eksikliğini beraberinde getirmektedir. Bu durum ise sektörün gelişimi ve rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. İnsan kaynakların etkili kullanımı konularında sorgulanması gereken başlıklar mesleki eğitim veren okullar, çalışanlar ve yöneticiler olarak sıralanabilir. Piyasa ve sektör koşulları: Üretim ve tüketim değerleri, ithalat ve ihracat verileri ile gelişmeye açık ve potansiyel arz eden bir mobilya sektöründen söz etmek son derece mümkündür. Üretici firma adediyle, mevcut istihdam gücüyle ve doğal kaynaklarıyla bugün Türkiye, Avrupa’nın güçlü mobilya üreticileri olarak görülen Almanya, İtalya, Polonya gibi ülkelerle rekabet edebilir nitelikte görülmektedir. Bu raporda ifade edildiği gibi Türkiye mobilya üretiminde dünyada ilk 12 ülke arasında yer almakta olup ihracatta 15. İthalatta ise 28. sıradadır. Ancak, bir önceki bölümde ele alınan sorunların ilgili sektörel örgütler ve kamu kurumlarınca gündeme alınması ve çözümlerin getirilmesi sonucu sektörün, hem Avrupa mobilya pazarında hem de dünya pazarında kuvvetli bir güç olacağı düşünülmektedir. 49 5. YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ İLE BÖLGESEL TEŞVİK VE YARDIMLAR Bu bölümde, sektörün yatırım ortamı, bu konudaki engellerin kaldırılması ve bölgesel dağılımı, teşvik ve yardımlar konusundaki görüşler sunulmuştur. Mobilya sektörü hem sağladığı istihdam açısından hem de her geçen gün artan ihracat değeri ile Türkiye’nin önemli imalat kollarından birisi olmuştur. Sektörün son 10 yıllık gelişim sürecine, büyümesine ve dış ticaret boyutuna bakıldığında hızlı büyüyen ve yatırım yapmaya açık bir yapısı olduğudur. Ancak, Sektörün gelişimi, rekabeti ve iç-dış piyasalarda etkinliğinin artırılması için destek ve teşviklere ihtiyacı vardır. Mobilya üreticileri işletme sayılarına göre ülke genelinde, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kayseri, Antalya, Sakarya, Eskişehir, Düzce, Zonguldak, Trabzon, Balıkesir, Burdur ve Adana gibi illerde yoğunluklu olarak dağılmışlardır. Kayseri mobilya üreticisi iller ve yapılan ihracata göre ön sıralarda yer almaktadır. Türkiye'de 200'den fazla çalışanı olan mobilya firma sayısı 40’ı aşmıştır ve bu firmalar yoğunluklu olarak Kayseri'de faaliyet göstermektedir. Ancak, mobilya sektörünün büyük çoğunluğu KOBİ'lerden oluşmakta olup, çevresel ve iş güvenliği gibi konuları öncelikli baskı unsuru olarak kullanılması ile, Organize Sanayi Bölgeleri bünyesinde toplanmalarına yönelik teşvik programları yapılabilir. Sanayi odalarının desteği ile ortak hizmet alınabilecek modüler sanayi bölgelerinin oluşturulması ve küçük atölyelerin bu bölgelerde kümelenmesi sağlanabilir. Yeterli finansal destek sağlanması durumunda, KOBİ’lerin ekonomi için daha fonksiyonel bir yapıya kavuşabilecekleri düşünülmektedir. Ülke mobilya sanayinin öncü bölgesi olan Ankara siteler bölgesi mevcut durumu, işlevselliği ve ulaşılabilirliği konularında sorunları söz konusudur. Bu bölge özellikle alt yapısı sorunlarından gelişen teknolojiye uyum sağlayamadığı gibi her geçen yıl güç kaybetmektedir. Siteler bölgesinin taşınması veya etkinliğinin artırılması için basınçlı hava, toz emiş, emisyon kontrolü, doğalgaz, lojistik hizmeti vb, hizmetleri sağlayacak bir yapının kurulduğu planlı 4004000 m2 atölyeler kurularak ve taşınma teşviki ile desteklenerek iş güvenliği, çevre ve iş sağlığı konuları gibi nedenlerden ötürü alt yapısı düzgün bir bölgeye taşınması teşvik edilebilir. Diğer taraftan ülke mobilya ihracatını artırmaya yönelik teşvik ve desteklere öncelik verilmesi uygun düşmektedir. İhracat teşvikleri dar ve geniş anlamda olmak üzere iki şekilde ele alınabilir. Dar anlamda ihracat teşvikleri, ihracat sübvansiyonlarını kapsamaktadır. Geniş anlamda ise; ihracatçıların ihracatta karşılaştıkları güçlükleri ortadan kaldıracak ve satışlarını geliştirmek için dinamik bir sistem kurmalarına yardımcı olacak bütün düzenlemeleri içerir. Buna göre; ihracat teşviklerinin en önemli amaçları şunlardır: - Pazar payının genişlemesi, - İhracat bilgisinin oluşturulması, - İhracatla ilgili sınırların azaltılması ya da ortadan kaldırılması, - Fiili ve potansiyel ihracatçılar için çeşitli yardım türlerinin belirlenmesidir. 50 İhracata verilen teşviklerin hangi türden olabileceği uluslararası anlaşmalarla belirlenmiştir. Dünya Ticaret Örgütü tarafından kabul edilebilecek ihracat teşviklerinin en önemlileri şunlardır. - Pazar araştırması, - Uluslararası ticaret kurulları, - Uluslararası ticaret fuarları, - Ticareti teşvik ofisleri, - Devletin destekleyici olduğu araştırmalar, - Ticaret finansman programları, Türkiye'de yeni teşvik sistemi doğrultusunda mobilya sektörü için teşvikler şu şekilde sıralanabilir. ? Sigorta programları ve dolaylı vergilerde indirim, ? Gümrük vergisi muafiyeti, ? KDV istisnası, ? Sigorta primi işveren hissesi desteği, ? Mobilya üretimine uygun yerlerde yatırım yeri tahsisi, ? Faiz desteği, ? KDV iadesi, ? İhracata yönelik devlet yardımları (Araştırma, Geliştirme Yardımı, Yurtdışı Fuar ve Sergilere Katılım Desteği), ? Uluslararası nitelikli fuarların desteklenmesi, ? Pazar araştırması yardımı, ? Eğitim yardımı, ? İstihdam yardımı, ? Çevre maliyetlerinin desteklenmesi, ? Mobilya geri dönüşüm tesisleri kurulmalı ve teşvik edilmeli, (özellikle toz emme tesislerinden çıkan toz/talaşlar ekonomiye kazandırılmalı ve merkezi toplama istasyonları kurulmalı), ? Patent, ? Faydalı model belgesi ve endüstriyel tasarım tescili yardımı, ? Türk ürünlerinin yurtdışında markalaşması, ? Marka tanıtım faaliyetlerinin desteklenmesi, ? Tanıtım ile Türk Malı imajının yerleştirilmesine yönelik faaliyetlerin desteklenmesi, ? Yurtdışında ofis mağaza açma, işletme konularında yardım, ? İhracat ve ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç İstisnası, ? Eximbank tarafından uygulanan kredi ve sigorta programları, ? Sektörün son yıllarda hammadde konusunda dışa bağımlılığını engellemeye yönelik destekler, gibi konularda teşvik, yaptırım ve açılımlar konularında sektör, teşvik ve yönlendirmelere ihtiyaç duymaktadır. Genel olarak işletmelerin uluslararası pazarlarda rekabet gücü yaratmalarında devletin üzerine düşen görevler vardır. Bunlar geliştirilmiş standartlar ile işletmeleri performanslarını yükseltmek için cesaretlendirmek, talep görecek ürünleri önceden tespit edip modellemek, özelleştirilmiş girdi üretimine odaklamak, bölgesel rekabeti engelleyecek doğrudan birliktelikleri (tekelleşme) kısıtlama olarak sıralanabilir. 51 6. SEKTÖRDE YENİ YÖNELİMLER Dünya mobilya üretim-tüketim ve ihracat-ithalat değerlerine bakıldığında pazarın hızla büyüdüğü görülmektedir. Avrupa’da yaşanmakta olan ekonomik krizin etkilerinin geçtiği ve ülkelerin ihracat ve ithalatlarında ciddi hareketlilikler söz konusudur. Pazarın 2015’den itibaren büyümesinin artacağı beklenmektedir. Özellikle, Avrupa pazarında yaşanan rekabetin diğer bölgelere göre daha üst düzeyde olması ve rekabet edilen firmaların bir çoğunun Avrupa markaları olması vesilesi ile Türk mobilya sektörünün rekabet edebilirliğini etkileyen parametrelere kalite katması gerekmektedir. Avrupa’da İngiltere ve Fransa, Amerika’da ABD ve Uzak doğuda Japonya gibi ülkelerin mobilya üretimleri tüketimlerinin altında kalmakta olup ciddi oranlarda mobilya açığı vermektedir. Ülke mobilya ihracatının en yoğun yapıldığı yakın çevre ülkeler ve Arap ülkeleri ile yapılan mobilya ticaretinden alınan payın ülkemizin üretim kapasitesinin son derece altında kaldığı söz konusudur. Ciddi mobilya tüketimi olan Rusya, Avusturya, Suudi Arabistan ve B.A.E gibi ülkelerle çok düşük düzeyde mobilya ihraç edilmektedir. Bu pazarlardan edinilen payların artırılmasına yönelik programlar yapılmalıdır. Diğer taraftan mevcut pazarlarda etkinlik artırılırken yeni pazar oluşumlarını Kuzey Afrika, Orta Doğu ve orta Asya ülkeleri olarak değerlendirmekte fayda olacağı düşünülmektedir. Mobilya sektörü ile ilgili çevreye duyarlılık ve Kyoto protokolü çerçevesinde kapalı ortamlarda mobilyadan açığa çıkan zararlı gazların ölçümü ve kontrolü ile ilgili bir yapılanma henüz yoktur. Bu konuda İnegöl’de ve Türk Standartları Enstitüsünde laboratuar kurulmuş olup sınırlı boyutta hizmet verilmektedir. Üretici ve ihracatçı mobilya firmalarının yurt dışından ithal ettikleri hammaddeler ve ihraç ettikleri ürünler, akredite laboratuarlarda bazı testlere tabi tutulmakta olup firmaların ihracat işlemlerinde sıkıntı yaşamalarının önüne geçilmesi gerekmektedir. Mobilya test laboratuarlarının mobilya üretiminin yaygın olduğu bölgelerde açılması ve dış ticarete yönelik akredite olmuş nitelikte raporların verilmesi sağlanmalıdır. Bu yüzyılın beklentileri doğrultusunda sektör ile ilgili gelişmeler ve muhtemel eğilimler şu şekilde özetlenebilir: ? Modern yaşam, teknoloji ile donatılmış modern elektro-mobilyaların doğmasına neden olacaktır. ? Akıllı konut ve yeşil bina oluşumları mobilyaya yansıyacaktır. Akıllı mobilya, yeşil mobilya gibi kavramlar mobilya sektöründe daha sık rastlanacaktır. ? Kentleşme ve hızla artan konutlaşma yeni oluşum ve dönüşüm gerektirmekte olup, yaşam kalitesini artıran, kullanım kolaylığı sağlayan, insan ve çevreye duyarlı, hafif, fonksiyonel, kolay taşınabilir, modüler mobilyaların dünya pazarında etkin rol edineceği düşünülmektedir. ? Yenilikçi ve fonksiyonel çözümler aranır hale gelecektir. 52 ? Tasarım sürecine tedarikçiler daha fazla katılacak, farklı uzmanlık alanlarına sahip paydaşlar tarafından ortak tasarım yönetimi çalışmalarına ağırlık verilecektir. (Mobilya, Elektronik, Bilişim teknolojisi, aksesuar vb.). ? Gelişmiş tasarım becerisi, marka gücü, satış sonrası hizmet kalitesinin etkinliği sektörde büyümeye öncülük eden alanlar olarak ortaya çıkmaktadır. ? Geri dönüşüm ve mobilya atıkları önem arz edecektir. ? Sektörde iş güvenliği konuları daha çok önem kazanacaktır. Ülkemizde mobilya üretiminde iş güvenliği hala AB standartlarında değildir. ? Ambalaj, paketleme, taşımacılık alanındaki gelişmeler ve özellikle demonte tarzı mobilyaların ortaya çıkışı ile uzak bölgelerdeki pazarlara ürünlerin sevkiyatında kolaylıklar sağlanmasının satış maliyetlerini düşüreceği tahmin edilmektedir. ? Nano-teknoloji uygulamalarının malzemeye yansımaları sonucu kir ve leke tutmayan kumaşlar, deriler, çevre dostu süngerler, boyalar, verniklerin kullanımı yaygınlaşacaktır. ? Online satış organizasyonları yaygınlaşacaktır. ? Endüstriyel odun konusunda (hammadde) önlemler alınmazsa sıkıntı yaşanacağı tahmin edilmektedir. ? Mobilya üretiminde kullanılan diğer malzemeler; hırdavat malzemeleri çoğunlukla ithal edilmektedir. Döşemecilik sektöründe kullanılan kumaş, sünger, kuş tüyü gibi malzemelerin tedariki de yine büyük oranda ithal ürünlerden oluşmaktadır. Sektörün hammaddesinin yoğunluklu olarak dışa bağımlı olması gelecek hakkında sorun yaşanmasına neden olabilecektir. 21. yüzyılın çıktısı olan ve imalat sektörünü doğrudan ilgilendiren akıllı konut, akıllı araba, akıllı makine gibi akıllı yaklaşımlar; mobilya sektörünü etkileyeceği düşünülmektedir. Bu yüzyılın beklentileri doğrultusunda sektörün çevreye duyarlı, teknolojik donanımlarla güncel farklılık yaratan akıllı mobilya üretim ağını, tasarım ve üretim yelpazelerine almaları tavsiye edilmektedir. Ayrıca, sektörde küçük ölçekli firmaların fazlalığı, kayıt dışı oranında yükseklik, büyük ölçekli firma sayısının azlığı, kapasite kullanım oranının en fazla % 70’lerde olması sektörde verimsizlik ve markalaşma konusunda sıkıntılar yaratmakta olup yeni bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. 2023 yılında sektörün 25 milyar üretim ve 10 milyar $ ihracat hacmini yakalaması için firmaların kapasite kullanımlarını artırmaları, küçük işletmelerin birleşmesi, mevcut orta ve büyük ölçekteki firmaların daha etkin yapıya kavuşmaları gerekmektedir. 53 7. SEKTÖRÜN AB UYUM SÜRECİNDE GELDİĞİ NOKTA, KARŞILAŞILAN SORUNLAR Türkiye mevzuatını, Gümrük Birliği'nin gerçekleştirilmesiyle birlikte de AB mevzuatına göre uyarlamıştır. Ancak, uygulanabilirlik ve takip konularında sıkıntılar olduğu söylenebilir. Sektörde iş güvenliği konuları, uygulaması, takipçiliği ve yaşanan sıkıntılar hala AB standartlarında değildir. Çevreye duyarlılık ve Kyoto protokolü çerçevesinde kapalı ortamlarda mobilyadan açığa çıkan zararlı gazların ölçümü ve kontrolü ile ilgili yapılanmalar çok yavaş ilerlemektedir. Mobilya test laboratuarlarının mobilya üretimin yaygın olduğu bölgelerde açılması ve dış ticarete yönelik akredite olmuş nitelikte raporların verilmesi sağlanmalıdır. Orman Yönetim Konsey Sertifikası (FSC) Avrupa Birliği ülkelerinde mobilya ile ilgili bütün ahşap içerikli ürünlerde istenmektedir. Avrupa Birliği ülkelerine yapılan mobilya ihracatlarında, FSC Sertifikası arandığı ve mobilya ihracatçısının bu sertifikayı temin etmekte zorlanmaktadır. Orman ve Su İşleri Bakanlığınca, mobilya üretiminde kullanılan ağaçların, plantasyon ormanlarında elde edildiğini gösteren FSC Sertifikasının verilmesiyle sorunun aşılacağı düşünülmektedir. Avrupa mobilya federasyonunun açıklamalarına göre mobilya üretiminde kimlik kartı uygulamasının 2018 yılında başlatılacağı iddia edilmekte olup rekabetinin negatif etkilenmemesi için Türk mobilya sektörünün bu değişime uyum arz etmesi önem taşımaktadır. Çin ve Uzak doğu ülkelerinden ithal edilen kalitesiz ucuz ürünler ihracatta rekabeti etkilemektedir. Çin ve Uzakdoğu ülkelerinden yapılan ithal ürünler (özellikle de laminatlar), uluslararası anlaşmalar çerçevesinde kontrole tabi tutulmalıdır. Bu konuda uygulama ve denetleme sıkıntıları vardır. İhraç ürünleri için Sanayi ve Ticaret Odalarından alınan belgelerin onayı için odalara gitmek gerekmektedir. ATR dolaşım belgesi, Euro 1, Menşe Şahadetnamesi belgeleri satış ve belge onay işlemlerinin elektronik ortamda yapılabilmesi için gerekli altyapının kurulması, firmaların zaman kaybına uğramaması için önem arz etmektedir. Söz konusu belgelerin İhracatçı Birlikleri tarafından verilmesi yönünde çalışma yapılmalıdır. 54 8. GENEL DEĞERLENDİRME Bu raporda derlenen verilerin ışığında sektör hem ülke içinde hem de ülke dışında etkin sanayi olarak değerlendirilebilir. Türkiye mevcut potansiyeli ve stratejik pozisyonunun önemini kavrayıp tanıtım faaliyetlerini ve birebir ilişkilerinin etkinliğini ve sürekliliğini artırabilirse, uluslararası mobilya pazarında daha iyi pozisyon elde edebilir. 2023 yılı için öngörülen öngörülere göre Türkiye mobilya endüstrisi dünya sıralamasında ilk 10, Avrupa da ise ilk 5 en büyük mobilya üreticileri ve ihracatçıları arasında yer alacağı tahmin edilmektedir. 2020 yılı itibariyle 500 milyar, 2050 yılı içinse 1 trilyon ABD doları hacme ulaşması hesaplanan dünya mobilya pazarında Türkiye, payına düşeni alabilmesi için mevcut sorunlarını çözerek rekabet gücünü artırmalıdır. Türkiye mobilya endüstrisinin uluslararası sahada uzun vadeli yer edinebilmesi için 3. Bölüm de yer alan sektörün sorunları ve çözüm yolları başlığında ifade edilen kronik temel 5 sorununa ve bunlara eklenen yeni güncel sorunlara aktif çözümler getirmesi gerekmektedir. Ülkeye önemli ihracat ve istihdam sağlayan sektörün devletçe desteklenmesi, sorunlarına yönelik birebir politikalar üretilmesi tavsiye edilir. Üretilmesi gereken öncelikli politikalar arasında sektörün, eğitim ayağında olmasıdır. Son 10 yıldır cari açık vermeyen ve iş bulma sıkıntısı olmayan sektörde meslek eğitiminin cazip hale getirilmesi gerekmektedir. Önemli bir üretim kolu olan mobilya sektörünün kendi adı altında mobilya meslek eğitiminin hem meslek liselerinde hem de üniversite düzeyinde verilmesi sektör adına önemli bulunmaktadır. Uygun üniversitelerde mobilya tasarım ve mühendisliği bölümleri açılmalıdır. 2023 yılında hedeflerini son derece yüksek tutan sektör mevcut durumunu korumakla birlikte üretim kapasitesini ve pazar paylarını artırmak zorundadır. 21. Yüzyıl’ın beklentileri doğrultusunda yeni oluşumlar, akıllı mobilyalar, elektro-mobilyalar, çevre dostu mobilyalar, insan ve çevreye duyarlılık boyutları ile sektörün üretim ağını güçlendirmesi gerekmektedir. 55 Kaynaklar 1. TUİK, 2012: İstihdam verileri ve girişim (iş yeri) sayısı, ISIC-REV.3 No:3611-3614. Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 2. TÜİK, 2013: Yıllar itibari ile Türkiye mobilya üretim ve tüketimi, İş İstatistikleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 3. TÜİK, 2014: Alınan yapı konut ruhsatları, Yapı İzin İstatistikleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 4. TÜİK, 2014: İllere göre ofis işyeri binaları için alınan yapı ruhsatları, Yapı İzin İstatistikleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 5. TCMB, 2014: Kapasite Kullanım Oranı-İmalat sanayi (Ağırlıklı-NACE REV.2) - Merkez Bankası (Yıllık, %). 6. TUİK, 2012: Araştırma geliştirme göstergeleri, ISIC-REV.3 No:3611-3614. Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 7. TPE, 2014: Mobilya imalatından alınan patent, marka ve tasarım tescil sayıları, Türk Patent Enstitüsü, Ankara. 8. TÜİK 2014: GTİP 8 ila12'li Maddeler Bazında Ürün Gruplarına göre Mobilya İhracat Değerleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 9. TÜİK 2014: GTİP 4’lü, Ülkelere Göre Mobilya İhracat Değerleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 10. Trademap 2014: International Trade Center, Trade Statistics, Exports 2001-2013 International Trade in Goods Statistics by Product Group. List of exporters for the ed products 9401- 9404. 11. Trademap 2014: International Trade Center, Trade Statistics, Imports 2001-2013 International Trade in Goods Statistics by Product Group. List of exporters for the ed products 9401- 9404. 12. TÜİK 2014: GTİP 8 ila12'li Maddeler Bazında Ürün Gruplarına göre Mobilya İthalat Değerleri, Bilgi İşlem Merkezi Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 13. DTM, 2012: Mobilya ithalat ihracat verileri, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Ankara. 14. CsiL 2013: WORLD FURNITURE OUTLOOK, 12th edition of the Seminar organized by CSİL, Wednesday, April 10, 2013, FIERA MILANO-RHO CONGRESS CENTRE. Italy. 56 EK 1 GTİP 12’li Madde Bazında Detaylı İhracat Değerleri Bu tablonun hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde GTIP 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları, 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları, 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları ve 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya verileri kullanılmıştır. Ancak 9405 ve 9406 ürün kodlu aydınlama ve yatak ürünleri bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir. GTİP 4 GTIP12 Yıllar (ABD $) Madde Adı 12 2013 1 Ocak 31 Aralık 2014 1 Ocak 31 Ağustos 9401 940110001000 SİVİL HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR (DERİ KAPLANMAMIŞ) 237.409 613.497 940110009000 DİĞER HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 246.945 353.753 940120000000 MOTORLU TAŞITLARDA KULLANILAN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 135.277.115 104.288.574 940130000011 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN AHŞAP KOLTUK VE SANDALYELER 16.238.891 8.202.818 940130000012 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN ADİ METALLERDEN KOLTUK VE SANDALYELER 12.062.503 6.257.357 940130000019 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN DİĞER MADDELERDEN KOLTUK VE SANDALYELER 15.792.460 8.468.946 940140000000 YATAK HALİNE GETİRİLEBİLEN OTURMA MOBİLYASI (KAMP VE BAHÇE İÇİN HARİÇ) 139.900.145 85.950.782 940151000000 HİNT KAMIŞI/BAMBUDAN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 45.138 66.480 940159000000 ROTEN KAMIŞI, SEPETÇİ SÖĞÜDÜ VB. MADDELERDEN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 496.337 224.468 940161000000 AHŞAP İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMUŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 155.309.683 115.460.779 940169000000 AHŞAP İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMAMIŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 43.124.238 28.001.520 940171000000 METAL İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMUŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 15.371.243 9.183.330 940179000000 METAL İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMAMIŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 19.625.900 12.395.059 940180000000 OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 73.874.939 49.525.192 940190100000 HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 112.425 35.275 940190300000 DİĞER OTURMAYA MAHSUS AHŞAP MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 3.082.724 2.710.745 940190800011 KARA NAKİL VASITALARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALARIN AKSAM; PARÇALARI 88.507.381 82.707.229 940190800019 DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM; PARÇALARI 19.295.281 13.170.682 9402 940210000011 DİŞÇİ KOLTUKLARI 86.491 290.601 940210000019 BERBER KOLTUKLARI VB. KOLTUKLAR 2.560.138 2.105.604 940210000021 DİŞÇİ VE BERBER KOLTUKLARININ AKSAM; PARÇALARI 212.433 140.145 940290000011 EĞME, DÖNDÜRME, YÜKSELTME VE ALÇALTMALI MEKANİK TERTİBATLI AMELİYAT MASALARI 2.280.296 1.526.092 940290000012 ORTOPEDİK MASALAR 697.644 175.272 940290000013 MEKANİK TERTİBATLI KARYOLALAR 15.742.803 7.802.386 940290000019 DİĞER HAREKETLİ MOBİLYA, KARYOLA, KOLTUK, MASA VB. 27.090.967 16.430.156 57 940290000021 TIP, CERRAHİ, DİŞÇİLİKTE KULLANILAN MOBİLYA, MASA, KARYOLA VB. AKSAM; PARÇALAR 3.540.278 2.569.200 9403 940310510000 METALDEN YAZI MASALARI; YÜKSEKLİK =< 80 CM. 2.501.609 1.978.517 940310580000 BÜROLARDA KULLANILAN METALDEN DİĞER MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK =< 80 CM. 11.799.488 7.372.880 940310910000 METALDEN KAPILI, KANATLI/SÜRGÜLÜ DOLAPLAR >80 CM. 17.324.936 12.879.352 940310930000 METALDEN ÇEKMECELİ DOLAPLAR, DOSYA/FİŞ DOLAPLARI >80 CM. 16.617.834 10.761.607 940310980000 BÜROLARDA KULLANILAN METALDEN DİĞER MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK > 80 CM. 8.891.648 5.365.790 940320200000 METALDEN KARYOLALAR 9.146.095 7.309.499 940320801000 ÇİNKO, DEMİR VEYA ÇELİKTEN ASMA YEMEK DOLAPLARI 1.017.247 620.758 940320809000 METALDEN DİĞER MOBİLYALAR 95.486.886 69.274.833 940330110000 BÜRO İÇİN AHŞAP YAZI MASALARI (YÜKSEKLİK =< 80 CM) 8.739.935 5.919.676 940330190000 BÜRO İÇİN AHŞAP DİĞER MOBİLYALAR (YÜKSEKLİK =< 80 CM) 31.663.466 23.047.648 940330910000 BÜRO.İÇİN AHŞ.KAPILI, KANATLI/SÜRGÜLÜ, ÇEKMECE.DOLAP, DOSYA, FİŞ DOLAP.; YÜKS.>80CM. 14.387.740 11.468.714 940330990000 BÜROLAR İÇİN DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK>80 CM. 24.710.645 20.203.120 940340100000 AHŞAP HAZIR MUTFAK ÜNİTELERİ 18.744.250 13.293.265 940340900000 MUTFAKLARDA KULLANILAN TÜRDEN DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR 20.623.224 17.604.263 940350000000 YATAK ODALARINDA KULLANILAN TÜRDEN AHŞAP MOBİLYALAR 465.811.515 337.737.892 940360100000 YEMEK ODALARI VE OTURMA ODALARI İÇİN AHŞAP MOBİLYALAR 195.093.071 133.005.656 940360300000 MAĞAZALARDA KULLANILAN TÜRDEN AHŞAP MOBİLYALAR 30.175.788 20.716.310 940360901000 AHŞAP ASMA ECZA DOLAPLARI VE BANYOLARDA KULLANILACAK TÜRDEN KÜÇÜK DOLAPLAR 11.949.768 8.103.005 940360909000 DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR 155.550.927 121.850.644 940370000000 PLASTİK MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALAR 46.805.895 34.239.997 940381000000 HİNT KAMIŞI/BAMBUDAN DİĞER MOBİLYALAR 38.445 52.811 940389000000 DİĞER MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALAR 16.230.814 11.638.181 940390100000 METALDEN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 60.657.555 40.567.482 940390300000 AHŞAPTAN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 36.893.864 28.358.320 940390900000 DİĞER MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 24.480.726 16.585.031 9404 940410000011 METAL SOMYALAR 892.855 440.654 940410000012 AHŞAP SOMYALAR 371.279 568.023 940410000019 DİĞER SOMYALAR 2.656.305 1.882.649 940421100000 GÖZENEKLİ KAUÇUKTAN ŞİLTELER 1.664.908 1.602.039 940421900000 PLASTİK MADDELERDEN ŞİLTELER 2.351.937 1.284.918 940429100000 METAL YAYLI ŞİLTELER 43.200.489 30.291.011 940429900000 DİĞER MADDELERDEN ŞİLTELER 12.674.580 6.931.848 940430000000 UYKU TULUMLARI 1.824.645 1.794.568 940490100000 KUŞ TÜYÜYLE DOLDURULMUŞ YATAK EŞYASI VB. 2.768.636 1.234.020 940490900000 DİĞER ŞİLTE, YATAK TAKIMI VB. EŞYALAR 52.686.400 35.689.295 Genel Toplam 2.237.247.212 1.600.330.218 58 59 EK 2 GTİP 4’lü, Ülkelere Göre Mobilya İhracat Değerleri Bu tablonun hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde GTIP 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları, 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları, 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları ve 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya verileri kullanılmıştır. Ancak 9405 ve 9406 ürün kodlu aydınlama ve yatak ürünleri bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir. 2013 2012 Ülke Adı Yıllar (ABD $) 2010 2011 2012 2013 2014 Ağustos 1 1 IRAK 209.204.897 286.447.623 396.202.880 455.149.461 306.557.338 2 2 LİBYA 75.414.762 17.494.230 167.211.289 237.097.610 144.274.271 3 3 AZERBAYCAN 82.962.827 108.470.135 131.495.049 166.777.149 110.067.839 4 4 ALMANYA 135.373.236 168.836.852 152.839.224 143.940.092 96.320.328 5 5 FRANSA 73.804.362 91.390.124 85.444.360 105.689.976 80.485.137 6 8 RUSYA FEDER. 36.108.658 49.109.839 59.346.904 100.774.616 59.217.444 7 7 TÜRKMENİSTAN 47.026.059 76.133.454 61.209.556 87.962.455 62.114.023 8 6 SUUDİ ARABİSTAN 29.909.884 42.622.461 66.676.562 84.099.719 79.543.627 9 9 İNGİLTERE 42.208.938 40.776.546 49.672.190 57.597.146 42.165.128 10 10 HOLLANDA 46.635.929 56.552.284 53.155.514 46.351.419 30.931.692 11 11 B.A.E. 20.893.841 18.267.312 20.864.737 41.028.799 25.454.485 12 12 A.B.D. 22.703.757 26.822.602 30.335.122 38.946.611 41.280.539 13 13 İTALYA 31.069.427 34.100.350 30.344.907 33.895.412 23.779.975 14 14 İRAN 91.325.254 110.754.208 71.527.314 31.354.938 25.059.182 15 17 GÜRCİSTAN 16.818.544 28.539.695 32.126.202 30.891.035 23.017.583 16 16 İSRAİL 19.360.713 23.299.555 23.419.348 30.506.365 23.734.155 17 15 KAZAKİSTAN 22.287.678 19.552.230 24.317.979 30.221.023 18.910.436 18 21 ROMANYA 21.912.684 19.489.484 18.535.895 27.977.666 33.473.136 19 17 AVUSTURYA 19.711.210 25.474.875 22.634.247 25.392.503 14.988.118 20 18 K.K.T.C. 26.846.026 22.526.384 21.512.284 24.036.693 16.424.491 21 19 MISIR 10.711.628 14.034.612 20.493.500 23.176.014 15.952.170 22 20 İSPANYA 12.172.889 15.264.377 11.946.444 22.353.441 17.892.702 23 22 BELÇİKA 21.037.711 25.439.710 24.620.794 22.053.544 16.382.902 24 23 CEZAYİR 11.403.460 13.828.285 14.271.911 18.827.133 19.992.460 25 24 KATAR 5.088.152 9.656.755 11.375.405 18.765.599 9.677.545 26 25 YUNANİSTAN 42.395.311 32.830.379 19.433.274 17.539.165 14.383.959 27 26 UKRAYNA 6.110.746 12.394.959 16.592.525 16.376.247 10.048.386 28 27 BULGARİSTAN 12.807.725 13.227.870 11.311.682 13.903.778 9.948.283 29 31 KUVEYT 3.424.126 6.719.971 9.479.696 13.111.304 9.842.942 30 28 FAS 6.194.336 8.283.493 9.246.980 12.696.992 11.020.755 31 29 LÜBNAN 9.413.693 13.663.672 11.959.145 11.243.813 10.105.258 32 30 JAPONYA 4.016.470 5.371.340 7.485.732 10.619.216 4.835.530 33 32 NİJERYA 2.094.341 5.210.057 9.180.009 9.938.431 8.300.007 34 33 ÜRDÜN 5.744.755 7.132.132 7.891.506 9.766.913 8.918.579 35 35 İSVİÇRE 7.037.827 9.215.276 9.745.568 9.296.015 6.367.465 36 34 MAKEDONYA 8.839.815 11.602.581 8.756.480 8.788.262 7.578.859 37 36 KOSOVA 8.883.186 7.966.736 6.105.224 7.910.583 6.057.939 38 37 GÜNEY AFR. CUM. 6.271.438 11.029.644 6.860.891 7.875.312 7.416.488 39 38 POLONYA 6.393.929 6.731.844 7.652.709 7.039.560 6.015.545 40 39 DANİMARKA 5.649.222 6.854.697 5.928.127 6.223.280 3.863.603 41 40 BOSNA HERSEK 4.407.221 5.509.431 5.651.914 6.176.522 4.666.884 60 42 41 İSVEÇ 6.345.137 7.338.700 6.749.978 5.988.896 3.935.945 43 42 BREZİLYA 4.164.576 10.734.644 6.919.657 5.733.472 5.267.630 44 44 ÖZBEKİSTAN 3.481.097 3.049.468 3.196.630 5.280.342 3.333.077 45 46 ÇEK CUMHURİYETİ 6.639.729 7.611.689 4.569.721 5.240.165 3.590.435 46 43 SLOVAKYA 3.039.698 3.084.532 2.912.323 4.894.350 3.484.265 47 60 BEYAZ RUSYA 740.373 1.271.278 2.924.870 4.593.882 2.118.619 48 45 KIRGIZİSTAN 2.634.061 1.976.352 2.777.388 4.342.743 2.571.384 49 48 GANA 422.957 548.018 1.363.970 4.312.842 2.234.975 50 50 YEMEN 1.851.040 1.093.128 3.311.714 3.989.661 4.717.027 51 47 BAHREYN 1.306.387 4.761.770 3.802.670 3.954.786 3.686.670 52 51 AVUSTRALYA 2.344.965 3.886.116 4.576.746 3.921.611 2.379.546 53 49 TUNUS 1.696.990 1.769.612 2.705.031 3.897.652 4.161.250 54 53 TACİKİSTAN 1.708.592 3.015.943 3.514.367 3.503.667 3.701.991 55 55 MACARİSTAN 3.886.032 2.561.781 2.675.748 3.425.191 3.310.845 56 54 MOLDOVA 1.821.651 2.287.165 3.159.571 3.263.959 1.860.096 57 58 ARNAVUTLUK 4.249.395 3.567.377 2.804.569 3.157.711 2.840.213 58 52 GİNE 134.945 549.711 956.486 2.881.706 347.425 59 59 KAYSERİ SERB.B. 2.695.931 3.452.823 2.752.991 2.791.123 1.961.587 60 62 HİNDİSTAN 3.040.977 4.167.731 4.364.676 2.659.982 1.935.324 61 56 MEKSİKA 495.502 836.786 2.009.211 2.654.127 1.873.406 62 96 SURİYE 16.899.629 11.176.945 1.179.027 2.639.258 3.066.662 63 68 UMMAN 1.189.003 1.610.151 2.064.783 2.439.068 3.504.050 64 66 NORVEÇ 2.750.088 2.376.886 2.393.567 2.421.390 1.419.838 65 57 EKVATOR GİNESİ 527.222 2.273.407 982.497 2.398.970 1.251.007 66 61 AFGANİSTAN 4.678.336 4.477.508 5.050.919 2.328.932 2.247.119 67 64 FİNLANDİYA 1.129.237 1.483.570 1.365.893 2.288.735 2.157.699 68 74 ANGOLA 229.295 943.309 1.605.831 2.259.746 1.587.789 69 70 ESTONYA 751.570 654.640 880.972 2.112.962 1.296.687 70 67 MALTA 1.740.404 2.227.464 1.863.574 2.110.400 2.252.099 71 65 KANADA 1.343.345 1.720.424 1.892.567 2.099.831 1.699.734 72 63 HIRVATİSTAN 1.745.108 2.556.861 5.828.870 2.098.814 1.866.218 73 69 ÇİN 736.066 1.056.851 647.114 1.941.121 1.699.372 74 72 EGE SERB. BÖLGE 1.017.470 1.517.958 2.071.376 1.928.726 935.227 75 79 SUDAN 1.523.811 2.077.409 3.288.104 1.868.159 2.272.837 76 76 SIRBİSTAN 1.549.381 1.733.201 2.354.402 1.828.898 1.568.301 77 73 PAKİSTAN 791.249 344.346 2.177.174 1.793.153 1.156.784 78 75 KENYA 903.437 1.906.003 2.047.936 1.667.655 1.142.460 79 78 GABON 97.351 270.371 691.538 1.598.924 375.142 80 71 SOMALİ - 63.483 728.298 1.467.769 510.596 81 90 KOLOMBİYA 190.462 385.912 998.972 1.456.996 957.438 82 81 LETONYA 587.779 1.062.329 1.374.817 1.407.691 1.053.625 83 77 SİNGAPUR 366.379 656.931 599.155 1.400.457 563.581 84 80 İRLANDA 2.161.795 1.373.615 1.079.056 1.383.508 1.497.713 85 83 ANTALYA SERB. B. 1.289.601 4.863.982 1.603.055 1.378.748 7.154.258 86 86 SLOVENYA 1.771.859 1.527.099 1.060.132 1.321.650 1.533.713 87 81 TANZANYA 492.435 1.099.473 822.103 1.304.425 1.438.356 88 88 ETİYOPYA 421.884 872.668 726.966 1.288.449 1.258.704 89 87 PORTEKİZ 3.940.686 3.146.495 1.348.520 1.268.641 1.534.239 90 89 YENİ ZELANDA 396.486 579.278 783.771 1.248.067 1.438.188 91 92 NİJER 366.870 627.033 379.606 1.243.307 433.208 92 84 GÜNEY KORE 999.641 824.721 524.084 1.197.201 919.396 93 116 ARJANTİN 366.045 801.669 604.727 1.187.729 413.954 94 107 ENDONEZYA 156.439 462.303 345.606 1.050.728 309.024 95 98 LİTVANYA 926.367 689.150 1.136.512 1.028.335 751.906 61 96 85 VENEZÜELLA 116.265 523.506 1.141.643 985.632 455.693 97 97 SENEGAL 730.402 655.536 469.831 961.761 1.857.586 98 105 ŞİLİ 329.927 260.701 923.125 940.357 889.185 99 94 MORİTANYA 102.062 505.015 3.484.661 937.383 752.851 100 95 KARADAĞ 616.876 487.048 893.646 919.003 686.482 101 113 MOZAMBİK 382.346 456.416 471.907 918.704 622.131 102 91 PANAMA 67.765 229.539 659.076 917.313 555.400 103 99 FİLDİŞİ KIYISI 696.042 992.225 1.118.140 809.209 1.118.433 104 93 EKVATOR 134.432 442.110 475.111 790.504 114.347 105 117 URUGUAY 357.762 411.050 296.864 706.688 372.275 106 101 MOĞOLİSTAN 105.681 156.444 678.105 671.408 301.566 107 112 MALEZYA 160.271 316.096 254.079 667.031 269.151 108 100 TAYLAND 241.659 412.263 430.117 654.232 385.017 109 111 KOCAELİ SERB. B. 1.334.304 923.965 459.664 628.976 601.891 110 102 KAMERUN 191.790 381.308 532.312 615.566 967.869 111 114 SURİNAM 160.400 337.151 270.109 586.562 109.256 112 93 MERSİN SERB. B. 139.316 323.074 75.908 539.385 245.361 113 94 İST.DERİ SERB.B. 317.269 761.286 1.120.566 526.303 159.217 114 150 BANGLADEŞ 116.293 50.369 120.628 506.950 41.871 115 96 DOMİNİK CUM. 47.424 230.087 215.673 502.136 380.553 116 108 İZLANDA 720.001 751.866 430.100 492.296 577.413 117 - HONG KONG 169.961 69.714 170.776 483.099 132.468 118 - PERU 3.235 13.024 185.021 422.502 514.637 119 110 BRUNEİ - - 41.823 417.641 6.000 120 118 BURSA SER. BÖL. 18.302.153 5.653.755 264.825 409.984 595.015 121 119 MADAGASKAR 37.059 115.660 134.584 404.739 223.269 122 133 MALİ 118.445 482.518 206.818 367.893 327.840 123 128 ÇAD 209.151 76.731 80.667 367.574 453.676 124 121 BURKİNA FASO 63.794 103.916 191.749 358.346 107.077 125 131 İST.TRAKYA SERB.B 457.278 332.461 539.170 356.488 238.698 126 122 İST.AHL.SERBEST B 4.100.962 666.499 270.489 350.283 344.271 127 125 BENİN 187.555 124.109 238.443 329.352 182.200 128 123 KONGO 1.418.365 825.177 483.865 328.305 291.994 129 135 LÜKSEMBURG 230.925 366.856 497.946 321.828 104.668 130 120 CİBUTİ 149.049 70.057 196.751 295.710 254.184 131 129 YENİ KALEDONYA 199.374 280.210 297.175 293.306 158.138 132 126 LİBERYA 21.184 109.887 261.247 286.350 139.362 133 124 FİLİPİNLER 114.961 157.179 81.264 263.977 337.510 134 127 UGANDA 254.106 130.791 380.331 249.714 905.540 135 144 TAYVAN 79.443 167.026 69.406 227.057 136.332 136 130 CURAÇAO - - - 226.550 22.640 137 144 VİETNAM 23.584 167 7.726 190.314 226.968 138 140 ZAMBİYA 67.989 331.735 189.943 183.581 278.152 139 136 MAURİTİUS 155.591 146.077 256.546 180.737 33.414 140 147 ZİMBABVE 9.563 36.360 169.550 180.200 178.382 141 132 AVRUPA SERB. B. 53.473 61.730 184.913 178.750 372.336 142 137 TOGO 134.803 164.542 221.550 155.630 31.217 143 142 SRİ LANKA 50.304 16.013 127.624 140.898 88.935 144 138 DENİZLİ SERB. B. 355.283 358.756 109.301 124.674 107.628 145 139 PARAGUAY 19.714 50.888 11.945 118.596 196.163 146 141 KONGO DEM. CUM. 177.695 268.703 230.227 96.933 283.207 147 143 GUYANA 480 3.033 7.847 83.166 5.182 148 167 NAMİBYA - - - 75.381 220.669 62 149 149 TRİNİDAD TOBAGO 91.359 57.736 109.110 66.634 29.738 150 145 FİLİSTİN (GAZZE) 77.724 47.435 437.205 63.217 304.050 151 146 KAMBOÇYA 283.406 23.813 112.692 63.206 74.630 152 148 NEPAL - 1.697 42.326 58.464 18.086 153 156 ORTA AFRİKA CUM 36.717 4.421 4.099 58.206 224.754 154 154 BURMA 57.859 53.296 118.022 56.237 32.102 155 177 HAİTİ 17.119 23.987 - 55.449 63.693 156 160 KOSTARİKA 33.411 29.144 136.584 53.325 67.004 157 184 BOTSVANA - 1.909 3.179 52.151 29.250 158 151 MALDİVLER 65.085 281.330 28.862 43.030 57.408 159 158 GAMBİYA 47.399 59.968 157.969 39.492 47.776 160 - LESOTHO 38.600 - 161 152 TÜBİTAK SER.BÖL. 104.267 237.156 325.002 37.165 17.856 162 153 BARBADOS 76.178 46.949 53.816 34.830 14.974 163 161 RUANDA 2.153 17.416 151.047 32.811 118.710 164 159 SİERRA LEONE 901 77.809 500 29.711 35.713 165 206 SVAZİLAND - - 1275 29.600 - 166 192 BAHAMALAR - - 41046 27.867 20.655 167 155 ADANA YUM.SERB.B - 40.544 4.850 27.713 100.102 168 157 JAMAİKA 139.851 7.800 729 25.794 - 169 172 İNG.VİRJİN ADA. 35.093 5.250 9.374 23.432 - 170 162 MALAVİ 45.557 27.813 - 21.146 78.470 171 164 SEYŞELLER 760 - 285 19.161 24.321 172 163 CAYMAN ADALARI - 16.555 - 18.596 945 173 180 FRANSIZ POLİNEZ 4.112 11.685 17.451 17.886 - 174 165 HONDURAS 8.231 42.374 65.516 17.587 3.653 175 166 LAOS 104.348 - - 17.134 - 176 169 MENEMEN SERB. B. 9.728 3.951 38.818 15.275 18.370 177 168 FİJİ - 12.702 30.431 13.492 18.308 178 170 DOMİNİKA 11.358 6.666 7.312 12.488 5.360 179 171 ST.KİTTS VE NEVİS - - 1.747 12.398 - 180 173 CAPE VERDE 30.014 - - 11.203 - 181 - BELİZE 10.530 - 182 178 SAMSUN SERB. B. 9.757 1.370 - 10.015 7.060 183 174 ARUBA - - 45.765 9.816 - 184 175 MAKAO - - - 9.075 - 185 181 GUATEMALA 77.274 13.809 161.289 8.253 71.558 186 176 KOMARLAR 21.726 368.439 15.196 8.055 16.834 187 179 PAPUA YENİ GİNE 29.703 16.842 58.499 7.536 6.677 188 187 BOLİVYA 4.445 33.329 13.093 6.966 46.320 189 182 KESİNLEŞMEMİŞ ÜL 9.514 37.761 20.891 5.484 190 183 GİNE-BİSSAU 60.533 49.892 23.686 3.421 191 185 MAYOTTE 2.950 - 3.988 2.753 1.940 192 186 BURUNDİ 12.701 225.992 250 2.245 11.814 193 190 ABD KÜÇÜK OUT ADASI 2.035 - 194 201 NİKARAGUA - 15.998 60099 1.440 - 195 188 DOĞU TİMOR - - - 661 - 63 196 - MİKRONEZYA 405 - 197 189 BERMUDA 162 2.696 886 142 238 198 190 ABD VİRJİN ADA. 19.630 10.124 - - 26.530 199 193 EL SALVADOR - - 83896 - 29.778 200 194 ERİTRE 469.109 3.961 - - 52.935 201 199 KÜBA 2.845 846 14.501 - 3.870 202 207 TRABZON SERB. B. 301 - - - 5.362 203 - TURKS VE CAİCOS ADA - 36.232 - 96 SURİYE 16.899.629 11.176.945 1.179.027 - - - 191 ANDORRA - 1.026 - - - - 195 FRANSA GÜNEY B. - 178 567 - - - 196 GAZİANTEP SER. B - 12.898 - - - - 197 GRENADA 100 15.689 - - - - 198 HOLLANDA ANTİL. 5.861 109 61.316 - - - 200 MARSHAL ADALARI - 1.642 - - - - 202 RİZE SERB. B. 427 - - - - - 203 SAO TOME VE PRIN. 18.167 - 12.370 - - - 204 ST.LUCİA - - 43168 - - - 205 ST.VİNCENT GRENA 115 - - - - - 208 VATİKAN - - 11156 - - Genel Toplam 1.414.675.14 8 1.658.378.76 9 1.898.571.57 0 2.237.330.21 2 1.600.330.21 8 64 EK 3 GTİP 12'li Maddeler Bazında Mobilya İthalat Değerleri Bu tablonun hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde GTIP 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları, 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları, 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları ve 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya verileri kullanılmıştır. Ancak 9405 ve 9406 ürün kodlu aydınlama ve yatak ürünleri bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir. GTİP 4 Yıllar (ABD $) GTIP12 Madde Adı 12 2013 1 Ocak 31 Aralık 2014 1 Ocak 31 Ağustos 9401 940110001000 SİVİL HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR (DERİ KAPLANMAMIŞ) 1.006.282 6.004.552 940110009000 DİĞER HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 1.409.661 976.061 940120000000 MOTORLU TAŞITLARDA KULLANILAN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 18.632.135 13.475.672 940130000011 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN AHŞAP KOLTUK VE SANDALYELER 4.227.763 2.516.679 940130000012 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN ADİ METALLERDEN KOLTUK VE SANDALYELER 11.198.661 7.754.313 940130000019 YÜKSEKLİĞİ AYARLANABİLEN DİĞER MADDELERDEN KOLTUK VE SANDALYELER 18.292.062 10.154.480 940140000000 YATAK HALİNE GETİRİLEBİLEN OTURMA MOBİLYASI (KAMP VE BAHÇE İÇİN HARİÇ) 10.535.959 6.719.158 940151000000 HİNT KAMIŞI/BAMBUDAN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 3.099.796 2.080.074 940159000000 ROTEN KAMIŞI, SEPETÇİ SÖĞÜDÜ VB. MADDELERDEN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR 2.152.983 1.578.624 940161000000 AHŞAP İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMUŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 67.396.330 46.093.656 940169000000 AHŞAP İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMAMIŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 21.506.623 18.609.498 940171000000 METAL İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMUŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 65.776.944 56.764.180 940179000000 METAL İSKELETLİ İÇİ DOLDURULMAMIŞ OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 46.993.695 45.889.301 940180000000 OTURMAYA MAHSUS DİĞER MOBİLYALAR 29.692.894 26.262.806 940190100000 HAVA TAŞITLARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 1.226.323 3.030.499 940190300000 DİĞER OTURMAYA MAHSUS AHŞAP MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 1.394.637 1.027.467 940190800011 KARA NAKİL VASITALARI İÇİN OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALARIN AKSAM; PARÇALARI 116.383.552 76.368.063 940190800019 DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM; PARÇALARI 30.488.102 19.984.653 9402 940210000011 DİŞÇİ KOLTUKLARI 2.052.227 894.261 940210000019 BERBER KOLTUKLARI VB. KOLTUKLAR 899.072 1.183.383 940210000021 DİŞÇİ VE BERBER KOLTUKLARININ AKSAM; PARÇALARI 314.406 239.473 940290000011 EĞME, DÖNDÜRME, YÜKSELTME VE ALÇALTMALI MEKANİK TERTİBATLI AMELİYAT MASALARI 3.165.590 2.178.578 940290000012 ORTOPEDİK MASALAR 260.688 369.563 940290000013 MEKANİK TERTİBATLI KARYOLALAR 890.988 1.021.795 940290000019 DİĞER HAREKETLİ MOBİLYA, KARYOLA, KOLTUK, MASA VB. 15.410.719 8.138.002 65 940290000021 TIP, CERRAHİ, DİŞÇİLİKTE KULLANILAN MOBİLYA, MASA, KARYOLA VB. AKSAM; PARÇALAR 3.476.003 2.401.485 9403 940310510000 METALDEN YAZI MASALARI; YÜKSEKLİK =< 80 CM. 1.990.262 2.301.015 940310580000 BÜROLARDA KULLANILAN METALDEN DİĞER MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK =< 80 CM. 1.030.309 634.984 940310910000 METALDEN KAPILI, KANATLI/SÜRGÜLÜ DOLAPLAR >80 CM. 318.850 284.350 940310930000 METALDEN ÇEKMECELİ DOLAPLAR, DOSYA/FİŞ DOLAPLARI >80 CM. 73.267 97.426 940310980000 BÜROLARDA KULLANILAN METALDEN DİĞER MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK > 80 CM. 1.016.391 1.563.947 940320200000 METALDEN KARYOLALAR 15.714.996 11.205.935 940320801000 ÇİNKO, DEMİR VEYA ÇELİKTEN ASMA YEMEK DOLAPLARI 1.497.753 424.069 940320809000 METALDEN DİĞER MOBİLYALAR 60.922.767 42.116.792 940330110000 BÜRO İÇİN AHŞAP YAZI MASALARI (YÜKSEKLİK =< 80 CM) 1.315.051 1.238.653 940330190000 BÜRO İÇİN AHŞAP DİĞER MOBİLYALAR (YÜKSEKLİK =< 80 CM) 3.098.029 3.050.222 940330910000 BÜRO.İÇİN AHŞ.KAPILI, KANATLI/SÜRGÜLÜ, ÇEKMECE.DOLAP, DOSYA, FİŞ DOLAP.; YÜKS.>80CM. 3.414.359 2.065.955 940330990000 BÜROLAR İÇİN DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR; YÜKSEKLİK>80 CM. 1.550.731 1.296.208 940340100000 AHŞAP HAZIR MUTFAK ÜNİTELERİ 25.128.769 14.899.532 940340900000 MUTFAKLARDA KULLANILAN TÜRDEN DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR 2.962.620 2.114.276 940350000000 YATAK ODALARINDA KULLANILAN TÜRDEN AHŞAP MOBİLYALAR 32.014.798 19.466.279 940360100000 YEMEK ODALARI VE OTURMA ODALARI İÇİN AHŞAP MOBİLYALAR 33.762.193 22.301.021 940360300000 MAĞAZALARDA KULLANILAN TÜRDEN AHŞAP MOBİLYALAR 24.514.839 18.490.059 940360901000 AHŞAP ASMA ECZA DOLAPLARI VE BANYOLARDA KULLANILACAK TÜRDEN KÜÇÜK DOLAPLAR 1.291.898 402.163 940360909000 DİĞER AHŞAP MOBİLYALAR 64.077.212 39.889.271 940370000000 PLASTİK MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALAR 13.936.491 8.881.852 940381000000 HİNT KAMIŞI/BAMBUDAN DİĞER MOBİLYALAR 1.096.661 627.970 940389000000 DİĞER MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALAR 29.411.679 23.627.086 940390100000 METALDEN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 25.942.513 13.070.368 940390300000 AHŞAPTAN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 19.839.434 9.679.067 940390900000 DİĞER MADDELERDEN DİĞER MOBİLYALARIN AKSAM, PARÇALARI 8.750.940 5.530.131 9404 940410000011 METAL SOMYALAR 36.794 192.767 940410000012 AHŞAP SOMYALAR 1.009.987 532.349 940410000019 DİĞER SOMYALAR 82.017 97.952 940421100000 GÖZENEKLİ KAUÇUKTAN ŞİLTELER 1.251.142 534.791 940421900000 PLASTİK MADDELERDEN ŞİLTELER 5.109.560 5.496.996 940429100000 METAL YAYLI ŞİLTELER 4.212.446 3.384.376 940429900000 DİĞER MADDELERDEN ŞİLTELER 1.076.559 504.838 940430000000 UYKU TULUMLARI 1.351.731 784.297 940490100000 KUŞ TÜYÜYLE DOLDURULMUŞ YATAK EŞYASI VB. 2.687.129 1.635.603 940490900000 DİĞER ŞİLTE, YATAK TAKIMI VB. EŞYALAR 99.281.610 66.689.869 Genel Toplam 968.655.882 686.828.745 66 67 68 EK 4 GTİP 4’lü, Ülkelere Göre Mobilya İthalat Değerleri Bu tablonun hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde GTIP 9401 - Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları, 9402 - Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları, 9403 - Diğer mobilyalar, aksam ve parçaları ve 9404 – Somya, kanepe, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya verileri kullanılmıştır. Ancak 9405 ve 9406 ürün kodlu aydınlama ve yatak ürünleri bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir. 2013 2012 Ülke Adı Yıllar (ABD $) 2.010 2.011 2.012 2013 2014 Ağustos 1 1 ÇİN 276.235.812 343.857.404 297.720.918 333.947.962 253.064.782 2 2 İTALYA 68.985.449 93.429.766 83.514.285 118.818.830 79.108.185 3 3 ALMANYA 75.180.263 87.802.196 76.248.596 103.658.635 65.283.658 4 4 POLONYA 39.413.200 51.446.910 48.646.330 56.753.512 32.619.338 5 6 FRANSA 35.973.646 42.482.914 38.614.313 42.929.346 24.958.066 6 5 İSPANYA 29.577.231 39.841.349 30.707.204 44.914.276 22.307.454 7 8 VİETNAM 18.771.134 20.609.653 16.318.301 18.652.994 20.172.010 8 7 ROMANYA 14.632.244 27.122.903 26.868.328 30.781.058 18.640.252 9 9 ENDONEZYA 18.723.289 21.438.737 16.189.246 17.194.612 15.792.519 10 19 ÇEK CUMHURİYETİ 5.960.118 8.430.892 9.158.529 10.800.353 13.756.620 11 11 A.B.D. 12.569.102 15.349.867 13.094.007 16.354.220 12.402.808 12 13 İST.TRAKYA SER.BÖ 10.525.516 17.962.353 14.289.074 14.123.700 11.221.450 13 12 HİNDİSTAN 8.592.588 11.852.954 10.842.507 11.950.124 10.131.850 14 10 JAPONYA 17.770.831 16.905.265 20.752.380 15.184.165 9.385.648 15 14 İST.DERİ SER.BÖLG 846.732 3.409.714 6.208.626 12.514.223 8.673.277 16 15 İNGİLTERE 7.246.817 21.955.887 11.524.458 9.330.178 7.392.336 17 16 BULGARİSTAN 5.424.232 8.120.823 6.060.722 9.648.446 7.106.897 18 23 DANİMARKA 5.693.145 5.579.410 4.073.780 5.733.062 6.498.913 19 20 MACARİSTAN 5.496.201 6.412.715 5.626.552 7.221.175 5.560.099 20 17 İSVEÇ 6.700.632 10.371.011 7.217.744 9.338.605 5.373.830 21 18 LİTVANYA 6.663.319 7.065.148 8.049.680 9.429.526 5.105.940 22 27 GÜNEY KORE 9.932.241 8.127.091 5.236.133 5.288.391 4.593.493 23 22 TAYVAN 6.071.174 7.196.148 5.700.168 6.408.160 4.548.929 24 24 AVUSTURYA 7.490.583 7.773.744 6.195.155 5.869.472 4.451.507 25 32 KAYSERİ SER.BÖL. 2.893.189 4.723.032 2.693.920 3.156.646 4.244.997 26 21 SLOVAKYA 9.015.856 10.386.770 7.199.233 6.443.975 3.905.558 27 26 HOLLANDA 3.924.409 4.712.738 4.730.842 4.698.462 3.620.702 28 31 TAYLAND 3.749.403 3.103.438 2.449.241 3.582.217 3.039.964 29 25 MALEZYA 2.624.190 3.678.369 4.758.827 5.546.546 2.927.573 30 28 PORTEKİZ 2.966.738 4.684.125 3.575.091 4.086.353 2.438.777 31 63 BAHREYN 435.890 997.492 227.273 80.903 1.822.480 32 30 BELÇİKA 2.037.597 2.331.030 2.365.269 3.265.512 1.442.267 33 54 KANADA 677.836 1.371.147 614.586 439.478 1.359.816 34 29 SLOVENYA 2.929.307 3.623.848 3.925.907 3.596.781 1.333.201 35 34 SAMSUN SERBEST BÖ 130.786 1.388.631 784.125 1.190.642 1.000.102 36 36 RUSYA FEDERASYONU 1.171.637 1.239.805 985.974 973.460 986.216 37 39 MEKSİKA 208.804 314.380 243.891 1.235.623 908.114 38 37 İSRAİL 630.962 1.035.609 701.587 839.952 887.870 39 35 MISIR 768.997 972.936 1.039.092 1.221.114 887.070 40 43 NORVEÇ 70.754 660.447 661.477 633.273 877.984 41 40 BOSNA HERSEK 608.458 778.246 1.136.418 882.027 743.086 42 38 FİLİPİNLER 1.086.440 1.152.345 824.061 1.147.700 699.639 43 33 İSVİÇRE 993.841 1.625.981 1.136.943 1.315.097 623.978 69 44 58 İST.AHL.SERBEST B 617.631 21.962 30.390 252.018 556.940 45 41 LETONYA 756.252 1.119.242 1.103.016 785.472 540.990 46 51 FİNLANDİYA 493.886 859.313 364.765 378.781 499.392 47 68 GÜRCİSTAN 36.180 49.182 32.402 62.851 370.053 48 44 YUNANİSTAN 628.205 459.082 446.626 441.254 326.599 49 76 SUUDİ ARABİSTAN 21.419 64.212 202.640 17.431 238.985 50 45 ESTONYA 564.998 1.290.940 528.719 540.953 232.044 51 56 UKRAYNA 155.827 172.243 196.894 196.626 229.313 52 57 K.K.T.C. 50.738 68.983 381.392 115.371 220.555 53 62 SIRBİSTAN 117.186 276.276 27.733 133.461 143.535 54 50 HONG KONG 497.788 130.188 352.212 188.760 137.611 55 67 PAKİSTAN 129.097 411.515 51.147 798.689 118.015 56 61 BEYAZ RUSYA 148.633 33.977 51.608 124.877 117.142 57 42 ANTALYA SERBEST B 1.155 151.958 2.746.018 514.870 108.822 58 84 AVUSTRALYA 209.316 148.451 3.803 9.857 104.197 59 49 HIRVATİSTAN 214.858 75.729 185.995 272.833 102.842 60 55 IRAK 155.342 96.553 192.047 132.514 93.098 61 53 BREZİLYA 110.128 174.701 112.570 156.272 79.769 62 70 FAS 14.270 3.062 8.258 45.058 67.857 63 46 B.A.E. 135.640 133.159 195.149 382.016 65.338 64 69 İRAN 70.471 236.119 66.610 58.279 53.623 65 65 TUNUS 16.831 27.019 13.576 92.570 52.371 66 66 GÜNEY AFRİKA CUM. 73.530 68.697 60.333 74.776 49.931 67 - NİJERYA - - - - 49.633 68 72 ARNAVUTLUK - 19.565 99.688 25.707 48.860 69 106 EGE SERBEST BÖLGE 10.590 1.172 787 13.192 41.939 70 82 TÜBİTAK SER.BÖL. 102.703 155.408 8.850 14.672 40.626 71 78 KOSOVA 41.485 - 5.138 15.228 28.765 72 71 BANGLADEŞ - 17.651 25.727 48.845 26.618 73 95 SENEGAL - - - 1.254 18.931 74 59 LÜBNAN 13.155 10.503 37.477 104.967 18.349 75 87 SRİ LANKA 15.309 1.701 14.480 6.172 18.116 76 91 BURSA SER. BÖL. 201.061 15.795 1.535 2.273 14.780 77 73 TÜRKMENİSTAN 377 - 53.282 23.460 13.954 78 60 BURMA (BİRMANYA/MYANMAR) 333.517 358.370 355.413 101.376 12.552 79 47 İRLANDA 402.679 506.274 180.516 620.309 12.067 80 93 MERSİN SERBEST BÖ - - - 3.475 11.384 81 - KAMBOÇYA - - - - 8.162 82 81 MOLDOVA - - 11.495 11.498 7.622 83 79 SİERRA LEONE 3.121 96.481 34.617 16.074 7.533 84 88 HONDURAS - - 7.681 3.598 7.387 85 - JAMAİKA - - - - 6.805 86 80 KESİNLEŞMEMİŞ ÜLK - 19.875 31.993 13.432 5.082 87 83 SAN MARINO - - - 10.522 4.371 88 92 ARJANTİN - 6.670 1.110 4.053 3.938 89 48 SİNGAPUR 76.104 3.948 33.639 306.794 3.492 90 77 KATAR 700 10.781 1.293 15.480 2.730 91 102 AZERBAYCAN 12.579 885 14.866 8.250 2.066 92 97 MAURİTİUS - - 178 1.576 1.786 93 108 KAZAKİSTAN 8.729 222.172 - 1.447 94 111 KOSTARİKA 15.491 1.009 6.756 - 1.064 95 99 MADAGASKAR - 2.259 1.605 505 209 96 - LEICHTENSTEIN - - - - 200 97 74 ADANA YUMRT.SER.B - - - 23.318 - 98 86 GAZİANTEP SER. BÖ - - 15.881 7.720 - 70 99 90 KENYA - 404 - 2.299 - 100 75 KOLOMBİYA 29.839 48.190 8.032 20.466 - 101 96 KUVEYT - 1.398 - 1.179 - 102 98 LÜKSEMBURG 485 6.024 450 1.068 - 103 64 MAKEDONYA 1.336 21.107 12.042 80.289 - 104 100 NEPAL - 307 - 474 - 105 - PANAMA 2.321 - 106 - PERU - - - 1.674 - 107 52 SURİYE 213.317 129.881 63.525 167.792 - 108 - TANZANYA - - - 4.418 - 109 94 URUGUAY 105.900 - - 1.645 - 110 89 VENEZÜELLA 5.476 - - 3.796 - - 85 YENİ ZELANDA 5.486 - - 8.336 - - 101 AVRUPA SERBEST BÖL 178.547 - 8.097 - - - 103 BOLİVYA 1.816 - - - - - 104 BURKİNA FASO 10.905 - - - - - 105 CEZAYİR - 1.146 - - - - 107 KAMERUN 63.977 - - - - - 109 KIRGIZİSTAN 7.314 - - - - - 110 KOCAELİ SERBEST BÖLGE 1.491 5.355 - - - - 112 KUZEY KORE - 3.750 151 - - - 113 LİBYA 826 284.467 - - - - 114 MALİ - 585 - - - - 115 MOZAMBİK 1.034 - - - - - 116 NAMİBYA - 630 - - - - 117 NIUE ADASI - - 448 - - - 118 NİKARAGUA 5.215 - - - - - 119 PİTCAİRN - - 5.121 - - - 120 TACİKİSTAN - 781 - - - - 121 UMMAN - - 3.699 - - - 122 YENİ KALEDONYA - - 111 - - - 123 ZİMBABVE 118 19.629 329 - - - 124 ÜRDÜN 5.572 - 24.288 - - - 125 İZLANDA - 19.182 - - Genel Toplam 738.496.228 941.391.14 1 817.334.99 6 968.655.882 686.828.745